یکی از روش های تشخیص بیماری ها ، آزمایش ابتدایی خون یا پانل خونی است . آزمایش خون می تواند علامت های بیماری ها ، مواد زائد درون خون و … را تشخیص می دهد . با یک ویزیت پزشکی و یک آزمایش خون ساده که پزشک بعد از معاینه بالینی بیمار تجویز می کند ،می توانید از وضعیت سلامت خودتان با خبر شوید.
بعد از گرفتن جواب آزمایش احتمالا چیزی از آن متوجه نمی شوید و حتما باید از یک پزشک کمک بگیرید، بنابراین اگر اطلاعات خود را در این زمینه بیشترکنید ، می توانید برگه آزمایش خود را به راحتی بخوانید و تفسیر کنید. با این بخش از سلامت نمناک همراه باشید تا شما را با آزمایشات مختلف خون و روش خواندن آن آشنا کنیم .
تقریبا هر شش ماه یک باردادن آزمایشات خونی برای هر شخصی لازم است اما کسانی که بیماری خاصی دارند بنا بر نظر پزشک معالج خود باید در دوره های کوتاه تری آزمایشات لازم را انجام دهند.
زمان انجام آزمایش خون بستگی به نوع آزمایش دارد ، به طورمثال :آزمایش قند خون ناشتا باید صبح و به صورت ناشتا انجام شودو یا تست کورتیزول بهتر است ۸ صبح یا ۴ بعدازظهر انجام شود.
شمارش کامل سلول های خون
شمارش کامل خون یا CBC به بررسی سلول های خونی از نظر تعداد، سایز و شکل ظاهری آنها و اندازه گیری مقدار هموگلوبین و هماتوکریت می گویند.
کم خونی را می توان با مطالعه پارامترهای خونی ازجمله تعداد گلبول های قرمز و میزان هموگلوبین و هماتوکریت خون وانجام یک آزمایش خون cbc تشخیص داد .
بالا بودن میزان چربی خون را بایک آزمایش خون واندازه گیری میزان تری گلیسیرید خون تشخیص داد ، اگر تری گلیسرید خون بالای ۴۰۰ میلی گرم در دسی لیتر و میزان کلسترول بالای ۲۴۰ میلی گرم در دسی لیتر باشد، چربی خون بالایی دارید.
هر چند وقت یک بار باید آزمایش چربی خون بدهیم؟
مهم ترین عامل گرفتگی رگ های قلب و سایر عروق بالا بودن چربی خون است . همه افراد بالای ۲۰ سال باید سالی یک بار با انجام یک آزمایش خون ساده از لحاظ چربی های خون شامل کلسترول تام، کلسترول خوب، کلسترول بد و تری گلیسیرید ها بررسی شوند و در صورت طبیعی بودن نتیجه تا چهل سالگی حداقل هر۵ سال یک بار و پس از آن هر دو سال یک بار تا ۵۰ سالگی چک شود واین آزمایش بعد از ۵۰ سالگی سالی یک بارانجام شود.
اندازه گیری T3 (میزان طبیعی در بالغین:۰.۵۲ تا ۱.۸۵ نانوگرم در میلی لیتر)، T4 (میزان طبیعی در بالغین:۴ تا ۱۳ میکرو گرم در دسی لیتر) و TSH (میزان طبیعی در بالغین:۰.۳۲ تا ۵.۲ میکرویونیت در میلی لیتر) عمده ترین آزمایشی است که برای غده تیروئید انجام می شود. در صورت اختلال در این اعداد شخص دچار پرکاری یا کم کاری تیروئید خواهد شد.
برای تشخیص میزان قند خون یک آزمایش خون الزامی است ، قند خون ناشتا طبیعی بین ۷۰ تا ۹۹ میلی گرم در دسی لیتر است و اگرقند خون از عدد ۱۲۶ بالاتر رود شخص دچار دیابت می شود .در مرحله پیش دیابت قند خون بین ۱۰۰ تا ۱۲۶ است. آزمایش HbA1C در یک دوره زمانی میزان قند خون را در بدن چک می کندو اگر میزان آن از ۹ درصد بالاتر باشد بیانگر قند خون بالا است .
هر چند وقت یک بار آزمایش قند خون دهیم؟
افراد بالای ۴۰ سال باید یک بارآزمایش قند خون انجام دهند و در صورت طبیعی بودن نتیجه تا ۵۰ سالگی هر دو سال یکبار آن را انجام دهند ،سپس بعد از ۵۰ سالگی آزمایش قند خون باید سالی یک بارانجام شود. اگر از شرایط زیر برخوردارید باید به طور مرتب از لحاظ قند خون بررسی شوید این شرایط عبارتند از :
سابقه داشتن دیابت نوع دو در بستگان درجه اول ، شاخص توده بدنی (BMI) 25 یا بیشتر، داشتن زندگی بدون تحرک ، بارداری، فشار خون بالا ی ۱۴ روی ۹ ، میزان کلسترول خوب خون مساوی یا کمتر از ۳۵ ، تری گلیسیرید مساوی یا بیشتر از ۲۵۰ میلی گرم در دسی لیتر ، سابقه کیست های متعدد تخمدان و بیماری های عروقی
برای تشخیص اختلالات کبدی از جمله هپاتیت انجام آزمایش خون ضروری است که معمولا ساده ترین آزمایشات کبدی عبارتند از SGPT (میزان طبیعی:در خانم ها کمتر از ۳۱ واحد در لیتر و در آقایان کمتر از ۴۱ واحد در لیتر) و SGOT (میزان طبیعی:در خانم ها کمتر از ۳۱ واحد در لیتر و در آقایان کمتر از ۳۷ واحد در لیتر).
علت افزایش میزان SGPT و SGOT در خون عبارتند از:
عفونت های ویروسی مانند هپاتیت که باعث آسیب کبد می شود ، مصرف بعضی داروها که بر کبد اثرمی گذارند.
در آزمایش خون اوره ( BUN ) و کراتینین( Cr ) دو آزمایش برای عملکرد کلیه هستند ، اگر شما به کم کاری یا اختلالات شدید کلیوی دچار باشید ، میزان اوره و کراتین شما از مقدار طبیعی بالاتراست . افرادی که مبتلا به کم کاری کلیه، درد های کلیوی، عفونت های کلیوی ،بیماران دیالیزی هستند باید این آزمایشات را مرتب انجام دهند.
مقدار طبیعی اوره بین ۷.۹ تا ۲۰ mg/dl و مقدار طبیعی کراتینین بین ۰.۶ تا ۱.۲ mg/dl در خانم ها و ۰.۸ تا ۱.۳ mg/dl در آقایان است.
اگر پزشک به وجود سنگ کلیه و بیماری نقرس در شما مشکوک شود درخواست آزمایش اسید اوریک می کند. می شود. مقدار طبیعی اسید اوریک در آقایان ۳.۶ تا ۸.۲ میلی گرم در دسی لیتر و در خانم ها ۲.۶ تا ۶.۱ میلی گرم در دسی لیتر است.
پزشک برای اندازه گیری ویتامین ها آزمایش خون تجویز می کند . ویتامین های D , B12 عمده ترین ویتامین هایی هستند که به طور روتین اندازه گیری می شوند .بررسی ویتامین D برای جذب کلسیم ، پوکی استخوان بخصوص در بانوان، بررسی اختلالات سوء جذب، مطالعات و بررسی سرطان ها ازجمله سرطان پستان ، سرطان پانکراس، سرطان کولون لازم است که میزان طبیعی این ویتامین بین ۲۵ تا ۸۰ ng/ml است .برای دانستن نوعی کم خونی و بعضی اختلالات سیستم گوارشی ویتامین B12 رابررسی می کنند، میزان طبیعی این ویتامین بین ۱۶۰ تا ۹۵۰ pg/ml است .
پزشک برای اندازه گیری هورمون ها از آزمایش خون استفاده می کند و بسته به نوع تشخیص، هورمون های مختلفی را برای اندازه گیری انتخاب می کند زیرا هورمون ها طیف وسیعی دارند . رایج ترین هورمون هایی که بررسی می شوندعبارتند از :
هورمون بارداری ( BHCG )، هورمون های تیروئیدی ، هورمون های جنسی (رایج ترین هورمون های جنسی در مردان PSA (برای عملکرد پروستات) و در خانم ها LH و FSH هستند.
کودکان، افراد سالخورده و بانوان در سنین و شرایط خاص که دچار اختلالات متابولیکی هستند باید از نظر مواد معدنی مورد آزمایش قرارگیرند.
خوشبختانه با پیشرفت علوم آزمایشگاهی ،با یک آزمایش خون ساده می توان از بروز سرطان ها آگاهی یافت و به موقع جلوی پیشرفت آن را گرفت .
کبود شدن دست به علت حساس بودن پوست بیمار، مدت زمان اعمال فشار روی محل نمونه گیری ، انجام رگ گیری غلط توسط نمونه گیرایجاد می شود.
عوامل ایجاد تداخل ونتیجه کاذب در آزمایشات خونی عبارتند از : مصرف دارو ها، ورزش کردن، زمان خون گیری (صبح یا عصر)، حاملگی، اضطراب ، افسردگی ، ناشتا نبودن، تروما (ضربه) ، ناشتا نبودن در برخی آزمایشات
پنج درصد از افراد سالم هم ممکن است نتیجه یک آزمایش خارج از حدود طبیعی داشته باشند بنابراین خارج از محدوده بودن نتیجه آزمایش خون صرفا دلیل بیماری نیست.
امروزه با توجه به انجام آزمایشات به صورت اتوماسیون دستگاهی ، میزان خطا به حداقل ممکن رسیده است. با انجام کنترل کیفی و کالیبراسیون دستگاه ها آزمایشگاه ها میزان خطای کاری خود را به حداقل رسانده اند.
رعایت بعضی نکات باعث جواب دقیق آزمایش و بعضی فعالیت ها و بی دقتی ها باعث کاذب شدن و تغییر مقدار پارامتر های جواب آزمایش می شود .
ناشتا بودن
برای انجام بعضی آزمایش ها مانند آزمایش قند خون ناشتا، تری گلیسیرید، کلسترول ناشتا بودن افراد الزامی است زیرا غذا خوردن باعث تغییر در نتیجه آزمایش می شود.
نکاتی درمورد آزمایش های ناشتا
آزمایش قند خون دو ساعته یکی از آزمایشات لازم برای تشخیص بیماری دیابت است. پس از ۱۰ تا ۱۲ ساعت ناشتایی آزمایش قند خون ناشتا ( FBS ) انجام می شود وبعد برحسب درخواست پزشک در آزمایشگاه شربت قند می دهندو یا توصیه به صبحانه خوردن می کنند و بعد از دو ساعت دوباره آزمایش می گیرند. در آزمایش قند خون به نکات زیر توجه کنید:
برای تشخیص زودرس بزرگی و سرطان پروستات آزمایش PSA انجام می شود که این آزمایش در چهل سالگی به طور منظم و سالی یک بار برای مردان توصیه می شود. نکات قبل از انجام آزمایش پروستات :
برای تشخیص و اثبات وجود بعضی از مواد و سلول ها از جمله قند، پروتئین، گلبول های سفید و گلبول های قرمزخون آزمایش کامل ادرار انجام می شود. اگر در ادرارعفونت وجود داشته باشد با انجام کشت ادرار می توان به آن پی برد و در این صورت با رشد باکتری های مسبب عفونت، نوع آنها و نحوه درمان مشخصمی شود. نتایج آزمایش ادرار و کشت آن به خصوص از نظر تشخیص عفونت ها زمانی دچار اشکال می شود که نمونه ادرار در زمان جمع آوری آلوده شود ، بنابراین به نکات زیر توجه کنید.
جراحی باعث وارد شدن استرس های شدیدی به فرد وارد می شود که این استرس ها باعث کاهش میزان هورمون های تیروئیدی کاهش می شوند بنابراین توصیه می شود تا دو هفته بعد جراحی آزمایش های تیروئید را ندهید. عوامل دیگری مانند، قرص های ضد بارداری و آمیودارون (داروی قلبی)نیزاین هورمون ها را افزایش می دهند.غلظت هورمون های تیروئیدی در تابستان ۲۰ درصد از زمستان کمتر است.
برای تشخیص بیماری به خصوص بیماری های کلیوی به فاکتورهایی در آزمایش های ادرار ۲۴ساعته نیاز داریم. اما بررسی کیفی و سریع بیماری هایی که وجودشان از طریق ادرار مشخص می شود از طریق آزمایش ادرارمعمولی امکان پذیر است. به این نکات در آزمایش ادرار ۲۴ ساعته توجه کنید:
نظرات خود را برای ما ارسال کنید