هشدار: سلطان زاگرس در دنا زیرتبر جان می سپارد

به گزارش اول فارس به نقل از  باشگاه خبرنگاران جوان از یاسوج  ، تامین ۴۰‌درصد آب کشور، تنوع زیستی جانوری و گیاهی بالا، اهمیت در تعدیل آب‌و‌هوا و اثرات اقلیمی، حفظ منابع خاک و جلوگیری از فرسایش از جمله کارکرد‌های این جنگل‌ها است. بر اساس مطالعات انجام شده ۱۰ تا ۳۰‌درصد معیشت خانوار‌های روستایی در زاگرس به این جنگل‌ها وابسته است که بر حسب شرایط اجتماعی و اقتصادی متفاوت است.

هر چند در روند دیگر اقدامات انسانی نمی‌توان زاگرس را جنگل خواند، بلکه بوستان، مزرعه یا باغ زیبنده‌ترین نام برای آن محسوب می‌شود، چون در سال‌های اخیر هر تصمیمی باعث قطعی تعداد قابل توجهی از این درختان شده است.

جنگل‌های زاگرس در دست نابودی

بلوط یکی از مهم‌ترین گونه‌های درختی و درختچه‌ای زاگرس است که میوه آن دارای پوستی سخت است و نام دیگر بلوط ” درخت مازو” است که عمری طولانی حدود ۵۰۰ سال (گاهی حتی تا ۲۰۰۰ سال دارد)؛ استان‌های فارس، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، چهار محال و بختیاری و ایلام دارای جنگل‌هایی از بلوط هستند که در نوع خود از بی‌نظیرترین جنگل‌های جهان هستند.

درختان بلوط عمری طولانی دارند که گاه به دو هزار سال نیز می‌رسد و گونه‌های بسیاری از آن در ایران بومی رشته‌کوه‌های البرز و زاگرس است، چوب این درخت از مرغوب‌ترین چوب‌ها بوده و زغال آن نیز مرغوب است این موضوع یکی از دلایل قطع بی‌رویه این درختان می‌باشد که این جنگل‌ها را تهدید می‌کند.

براساس ماده ۴۲ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع، تهیه چوب، هیزم، زغال و بریدن و ریشه‌کن کردن درختان و نهال‌ها در منابع ملی شده و متعلق به دولت و در توده‌های جنگلی‌بدون موافقت کتبی سازمان جنگلبانی ممنوع است. این قبیل فرآورده‌ها به نفع سازمان جنگلبانی ضبط می‌شود .

مرتکب در مورد بریدن ریشه کن کردن و سوزانیدن هر اصله نهال به پرداخت جریمه نقدی از ۲۰ تا ۵۰ ریال و در مورد بریدن و ریشه کن کردن درخت و تهیه چوب و هیزم و ذغال به حبس تأدیبی از ۱۱ روز تا شش ماه و پرداخت جریمه نقدی از یکصد تا یک هزار ریال نسبت به هر اصله درخت یا هر مترمکعب هیزم یا زغال محکوم می‌شود.

بلوط گونه غالب جنگل‌های زاگرس است و جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی الیه شمال غربی ایران، استان آذربایجان غربی آغاز و سپس غرب استان‌های ایلام و لرستان و جنوب غرب ایران، استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس را طی می‌کند.

سهم استان کهگیلویه و بویراحمد از جنگل‌های زاگرس در بین استان‌های زاگرس کشور ۲۰ درصد است که شامل گونه‌های بلوط، بنه، افرا، زبان گنجشک، زالزالک و گلابی وحشی است.

بلوط‌های زاگرس هیچ‌گاه آرام و قرار ندارند. گاهی آتش‌به‌جانشان می‌افتد و ایستاده می‌سوزند، گاهی هیزم عزا و عروسی و خاکستر می‌شوند و گاهی در کوره‌ها می‌پزند و زغال می‌شوند.

سایه زمستان که بر سر زاگرس می‌افتد، زخم تبر‌ها بر تن بلوط‌های رنجور بیشتر می‌شود. بلوط‌هایی که تازه از آتش‌سوزی‌های تابستان و سوسک بلوط خوار جان سالم به دربرده‌اند، حالا باید نگران تبر‌هایی باشند که تن و شاخه‌های سبز آن‌ها را نشانه گرفته است.

این روز‌ها قاچاقچیان زغال همچنان دست بر تبر دارند و بلوط‌های زاگرس جنوبی را یکی پس از دیگری بر زمین می‌اندازند.

بلوط‌های سبزی که قربانی طمع انسان‌هایی می‌شوند که روزگاری آن‌ها را زیر سایه خویش مأوا داده و در سال‌های قحطی قوت لایموتشان بوده‌اند.

سالانه مقدار زیادی از این سرمایه ملی و نبض جنگل‌های کهگیلویه وبویراحمد به علت قطع بی‌رویه برای تهیه زغال و گرم کردن محفل خانه‌های روستایی به شماره می‌افتد و سلامت محیط زیست را به خطر می‌اندازد.

هیزم‌های انباشت شده جایگزین بخاری

انباشت خیره کننده هیزم در برخی روستا‌ها در نگاه نخست نوعی اغماض از اقدام غیرقانونی و مجرمانه آشکار خانوار‌های جنگل نشین در برخی مناطق روستایی کهگیلویه وبویراحمد است.

نحوه تهیه هیزم به گونه‌ای است که روستائیان پس از قطع و یا آتش زدن ریشه درختان بعد از گذشت چند ماه که درخت کاملا خشک شد با تبر و یا اره برش داده و به قطعه‌های کوچکتر تبدیل می‌کنند.

گاهی نیز هیزم های‌ تر را از مناطق کوهستانی وجنگلی با الاغ و یا بر پشت زنان روستا به منزل انتقال می‌دهند و در یکی از اتاق‌های گلی خود انباشت می‌کنند که پس از خشک شدن قابل استفاده در بخاری هاست.

اقدام به قطع بی محابای جنگل‌ها از سوی روستائیان در حالی است که هزینه قطع هر اصله درخت بلوط طبق قانون پنج میلیون ریال برآورد شده گرچه این میزان نسبت به ارزش افزوده بلوط ملبغ بسیار اندکی است، اما همین میزان جریمه انگار اعمال نمی‌شود.

علاوه بر کوره‌های زغال در مناطق دور دست کوهستانی وجود انباشت هیزم در برخی روستا‌های جنگل نشین، دل دوستداران طبیعت را به شدت آزار می‌دهد.

درختان بلوط سبزی که روز و روزگاری آب و هوای سالم و ریه تنفسی مفرحی را به مردم هدیه می‌کردند یکی پس از دیگری برای تامین سوخت گرمایشی، تهیه زغال و حتی حصارکشی خانه‌ها به بهای اندک قلع و قمع می‌شوند.

نمایشگاه چوب در روستا‌های کهگیلویه وبویراحمد

فقر فرهنگی از این حیث که برخی جنگل نشینان هنوز به رغم سال‌ها همجواری با سایه سار درختان بلوط و استفاده از میوه این درختان حیاتی، اهمیت نقش زیست محیطی این ارزنده‌ترین موهبت الهی را درک نکرده اند.

صیانت از این نعمت الهی که در حقیقت بهترین نعمت سلامت حیات موجودات زنده است به ضمانت‌های اجرایی و نظارتی بیشتری از سوی مسئولان نیازمند است.

منطقه سیلاب وکلوار یکی از محروم‌ترین مناطق روستایی در استان کهگیلویه وبویراحمد دارای بیشترین میزان استفاده از بخاری‌های نفتی و هیزمی است که ایوان و پشت بام خانه‌های کاه گلی خود را مملو از هیزم برای گذر از زمستان‌های سخت و سرد در منطقه کرده اند.

گازرسانی به ۹۰۰ روستای کهگیلویه وبویراحمد تا پایان سال

مدیرعامل شرکت گاز کهگیلویه و بویراحمد گفت: هم اکنون ۶۷۷ روستای این استان به شبکه گاز متصل هستند که ۶۰ درصد از این روستا‌ها در ۶ سال گذشته تاکنون به شبکه گاز متصل شده است.

خادم ابرازامیدواری کرد: تا پایان سال جاری تعداد روستا‌های گازدار کهگیلویه و بویراحمد به ۹۰۰ روستا برسد.

وی بیان کرد: از جمعیت ۷۱۳ هزار نفری استان حدود ۱۵۰ هزار خانوار با جمعیت بیش از ۵۰۰ هزار نفر از گاز طبیعی استفاده می‌کنند.

به رغم توجه دولت در امر گازرسانی به روستا‌ها و درعین حال تامین نفت سفید برای سوخت اهالی روستایی، اما با این وجود بهره برداری غیرقانونی و حتی بی رویه از جنگل‌ها در برخی مناطق ادامه دارد.

اما با نگاهی عمیق به موضوع و درک صحیح از شرایط و مشکلات موجود در این روستا‌ها شاید این حق را نیز برای برخی ساکنان قائل شویم که قطع درختان و جنگل‌ها و انباشت هیزم‌ها نه از روی اراده و با هدف تخریب و کسب سود که از سرناچاری و اجبار اقدام به این کار می‌کنند.

اخیرا پدیده قاچاق هیزم در استان کهگیلویه وبویراحمد نیز شدت گرفته است. عوامل مختلفی از جمله کمبود درآمد، فرصت‌های شغلی و گران بودن چوب‌آلات جنگلی سبب قاچاق هیزم در کل استان و کشور توسط سودجویان و فرصت طلبان غارتگر شده است.

اما گویی این قصه سر دراز دارد و منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد هنوز هم باید منتظر وارد آمدن آسیب‌های جدی و این بار از سوی بومیان زاگرس‌نشین به این موهبت بزرگ الهی باشد.

در حد فاصل جاده ارتباطی یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد به بابامیدان شاهد سبز شدن قارچ‌گونه چندین قهوه‌خانه و بعضا فروشندگان غیرمجازی هستیم که اقدام به فروش محصولات خوراکی در این مسیر می‌کنند.

از آن جا که مواد اولیه تهیه حرارت مورد نیاز پخت و پز این فروشندگان هیزم است، این سؤال پیش می‌آید که هیزم مورد نیاز آن‌ها از کجا تامین می‌شود و اگر به زعم خودشان از درختان معدوم و یا خشک شده کوه‌های اطراف است چرا این درختان هنوز تمام نشده‌اند؛ و دیگر این‌که چرا به رغم حضور چندین ساله این فروشندگان در این مسیر هنوز هیزم آن‌ها به صورت روزانه تامین می‌شود و شاهد وجود انبوهی از هیزم‌ها در کنار اجاق‌های آن‌ها هستیم و دست آخر و مهم‌تر این‌که چرا هنوز هیچ اقدامی از سوی مسئولان در خصوص ساماندهی و برخورد با این واحد‌ها صورت نگرفته است.

تامین معیشت نیرو‌های بخش حفاظت، بالا بردن فرهنگ صحیح استفاده از منابع طبیعی در استان و همکاری و هماهنگی با سازمان حفاظت محیط زیست، نیز نقش مهم و ارزنده‌ای در جهت کاهش آمار قاچاق هیزم توسط قاچاقچیان را به دنبال دارد. در این بین لزوم حضور رسانه‌ها و پرداخت به چنین موضوعی نیز حائز اهمیت است.

قاچاق هیزم در کهگیلویه و بویراحمد روبه افزایش است

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد گفت: قاچاق هیزم در این استان رو به افزایش بوده و باید در این زمینه تدبیری چاره کرد.

غلامحسین حکمتیان افزود: راه اندازی گشت‌های شبانه منابع طبیعی برای جلوگیری از قاچاق هیزم و استقرار ایستگاه‌های ایست و بازرسی در محور تنگ سرخ و میمند در این زمینه اجرایی شده است.

وی از راه‌اندازی گشت‌های شبانه برای جلوگیری از قطع درختان خبر داد و گفت: قطع شبانه درختان یک معضل شده است، ماشین‌های شوتی که در گذشته قاچاق کالا را انجام می‌دادند و هم اکنون هیزم جابه‌جا می‌کنند و ما در محور یاسوج-اصفهان، یاسوج-شیراز و محور خوزستان این معضل را شاهد هستیم که درختان قطع می‌کنند و زغال را با قیمت‌های مختلف به فروش می‌رساندند.

حکمتیان یکی ار مشکلات اساسی منابع طبیعی را در دو محور میمند و‌ تنگ سرخ دانست و گفت: به طور مداوم در این محور‌ها هیزم از استان کهگیلویه و بویراحمد به استان فارس جابه‌جا می‌شود که استقرار ایستگاه‌های ایست و‌بازرسی نیروی انتظامی خبر خوب و اقدامات ارزشمندی است.

درحالی که به گفته کارشناسان رشد و تکامل یک نیمچه بلوط ۱۰۰تا ۱۵۰سال طول می‌کشد گاهی یک فرد به علت عدم آگاهی درختان بسیاری را فقط برای روشن کردن آتش کوچکی و تامین غذای روزانه حیوانات خود نابود می‌کند و بی خبر از اینکه سال‌ها باید بگذرد تا شاید دوباره این درخت رویشی داشته باشد.

زغال‌گیری در کهگیلویه و بویراحمد به یک موضوع بحران‌زا تبدیل شده است

مدیرکل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: زغال گیری در برخی مناطق جنگلی این استان به یک موضوع بحران زا تبدیل شده است.

محسن جعفری‌نژاد افزود: زغال گیری در برخی مناطق جنگلی این استان به یک موضوع بحران زا تبدیل شده که باید در این زمینه تدبیری اندیشیده شود.

وی از نظارت‌های لازم و دقیق بر عرصه‌های جنگلی در سطح استان و محدوده حفاظت شده خبر داد و گفت: در راستای حفاظت و حراست هر چه بیشتر از منابع جنگلی استان به صورت شبانه‌روزی عرصه‌های جنگلی و گلوگاه‌های قاچاق توسط نیرو‌های یگان حفاظت محیط زیست استان رصد می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان تصریح کرد: برخورد قاطع و قانونی با قاچاقچیان چوب‌آلات جنگلی در دستور کار بوده و با متخلفان به شدت برخورد می‌کنیم تا این امر زمینه‌ساز حفاطت هر چه بیشتر از منابع طبیعی و عرصه‌های جنگلی شود.

جعفری نژاد با تاکید بر مشارکت و همکاری مردم در برخورد با قاچاقچیان چوب‌آلات جنگلی تصریح کرد: انتظار می‌رود مردم به محض مشاهده هر گونه تخلف در این حوزه مراتب را اطلاع‌رسانی کنند تا بتوانیم برخورد سریع و مناسبی را با متخلفان در این زمینه داشته باشیم.

به هرحال؛ برای صیانت از این پوشش همیشه سرسبز دیار زاگرس نشین که به عنوان نماد فرهنگ و آمیخته با زندگی روزمره است با فرهنگ سازی و آگاهی بخشی به مردم از خطر انقراض آن ممانعت بعمل آوریم و نگذاریم این رویه تخریبی در دستور کار فرصت طلبان و دشمنان زیست محیطی قرار گیرد که همانا باید در برابر امروز و آینده طبیعت و نسل‌های بعدی جوابگو باشیم.

گزارش از مرضیه سادات غلامی