گفت‌وگو با رئیس انجمن زردشتیان شیراز

 از تشابهات دیانت زردشت و مذهب شیعه چه می‌دانید؟ آیا می‌دانستید که وقف در ایران پیش از اسلام هم وجود داشته است و به آن اشوداد گفته می‌شده؟ از نمازهای زردشتی چه می‌دانید؟ پوشش و حجاب زنان زردشتی چگونه است؟ به باور  زردشتی‌ها دشمنان واقعی ایران چه کسانی هستند؟ بعد از گذشت چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی زردشتی‌ها در چه شرایطی نسبت به سایر هموطنان زندگی می‌کنند؟  شهدای زردشتی در طول سال‌های دفاع مقدس چه کسانی بوده‌اند؟

آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۷۵ در دیداری که با زردشتیان داشتند در تکریم مقام والای اشوزردشت، تولد آیین زرتشت در ایران را به عنوان یکی از ادیان آسمانی مایه فخر و مباهات ملت ایران دانستند و اظهار داشتند «تولد آیین زرتشت در ایران  به عنوان یکی از ادیان آسمانی مایه فخر و مباهات ملت ایران است و ملت ایران زرتشتیان را در هر نقطه‌‌ای از جهان که زندگی می‌کنند در زمره هم‌‌میهنان خود محسوب می‌کنند.»

با این وجود اما در طی چهار دهه‌ای که از عمر انقلاب اسلامی‌ می‌گذرد پیروان دیگر ادیان آسمانی مانند زردشت موضوعی بوده که کمتر در رسانه‌های داخل کشور به آن پرداخته شده است.

به گزارش اول فارس ، مشروح گفتگوی خبرگزاری فارس به انجمن زردشتیان شیراز آمده و با افلاطون سهرابی، رئیس انجمن زردشتیان شیراز و شهرام پوردهی یکی دیگر از شهروندان زردشتی گفت‌وگویی داشته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید

**وقتی که تاریخ نجد را ورق می‌زنیم متوجه می‌شویم که همواره پیروان دین زردشت پابه‌پای دیگر هموطنانشان نقشی به غایت مهم در پاسداری از تمامیت ارضی و فرهنگ ایران‌زمین داشته‌اند. اما آن‌چه را که در سالیان اخیر شاهد هستیم این است که برخی از رسانه‌های ضدایرانی ادعا می‌کنند که هموطنان زردشتی در ایران نسبت به مسلمانان با تبعیض روبه‌رو می‌شوند. به عنوان یک عضو از جامعه زردشتی نظرتان، را در این رابطه می‌خواهم بدانم.

 سهرابی: در طول سال‌های انقلاب اسلامی همه ایرانیان فارغ از این که چه دینی داشته باشند از نظر قانون اساسی برابر شمرده شده‌اند و مجریان قانون موظف هستند طبق احوال شخصیه در ادیان به رسمیت شناخته شده با پیروان  آن‌ها رفتار کنند. ما زردشتیان نیز در کنار دیگر هموطنان مسلمان، مسیحی و یهودی‌مان مراسم آیینی خود را با آزادی کامل اجرا می‌کنیم.  رسانه‌های دشمن نه دلشان برای زردشتیان می‌سوزد و نه دیگر ایرانیان بلکه هدف آن‌ها نابودی خاک ایران‌زمین است. هر چند که جامعه زردشتی مشکلاتی دارند اما همه این مشکلات قابل حل شدن هستند و هیچ ایرانی دوست ندارد بیگانه‌گان نسبت به خانه پدری ما حرف بزنند.

پوردهی: کسی که با کراوات در آن سوی مرزهای ایران در تلویزیون‌های ماهواره‌ای می‌آید و ادعا می‌کند که طرفدار دین زردشت است راستی را پیش نکرده است چرا که به باور ما زردشتیان گفتار نیک یکی از اصلی‌ترین آموزه‌های پیامبر ماست و کسی که خود را زردشتی می‌داند نمی‌تواند به دیگر ادیان و اشخاص توهین کند. کسانی که در شبکه‌های ماهواره‌ای به ظاهر از تاریخ ایران باستان طرفداری می‌کنند اصلا زردشتی نیستند چرا که اگر بودند مانند ما در همین وطن می‌ماندند و خاک اهورایی ایران را به زرق‌وبرق زندگی غربی معامله نمی‌کردند.

در ایران مشکلات اقتصادی برای همه است و ما موظف هستیم با برادران و خواهران هم‌وطنمان تا پای جان برای آبادانی و سربلندی ایران ایستادگی می‌کنیم.

**در حقیقت منظورتان این است که اغلب زردشتیان باوجود مشکلات بسیاری که دارند  به راحتی در کشورشان زندگی می‌کنند و تصویری که رسانه‌های غربی در طول این سال‌ها از اقلیت‌های دینی در ایران ارائه می‌دهند دروغ محض است. درست می‌گویم؟

پوردهی: بله. اگر این رسانه‌ها دلسوز مردم ایران بودند سعی در برپا ساختن اختلافات مذهبی در ایران نداشتند. بیشتر این رسانه‌ها با پول دشمنان سرزمین ایران اداره می‌شوند و هدف اصلیشان نابودی ملت ایران است. برای آن‌ها زردشتی و مسلمان هم فرقی ندارد.

در برخی از جاها وقتی می‌خواهند از جامعه زردشتی نام ببرند می‌گویند اقلیت زردشتی. ما که در ایران با یک زبان و یک فرهنگ مشترک زندگی می‌کنیم چرا باید با این واژه خطاب شویم؟  ما زردشتیان هم مانند دیگر ایرانیان برای این خاک شهید داده‌ایم. اگر به خاک ایران کوچکترین تعرضی شود مانند همیشه رزمندگان زردشتی در کنار دیگر هموطنان مسلمانشان حاضرند تا پای جان برای خاکمان بجنگند اما وقتی که پای صحبت از ما می‌شود ما را اقلیت می‌خوانند. واژه درست هموطن است!

**حالا که خودتان هم اشاره‌ای کردید بهتر است کمی هم در مورد مشکلات زردشتیان صحبت کنیم. قطعا در طول این سال‌ها هموطنان زردشتی برای حل مشکلاتشان خواسته‌هایی از متولیان و مسوولان کشور داشته‌اند. در این رابطه توضیح دهید؟

سهرابی: با این وجود که در قانون اساسی همه ایرانیان بدون درنظر گرفتن این که چه دینی دارند برابر محسوب می‌شوند اما در قانون مدنی بندی وجود دارد که بنابرخواسته همه زردشتیان احتیاج به بررسی مجدد دارد. به زبان ساده در ماده ۸۸۱ قانون‌‌گذار غیرمسلمان را از ارث مسلمان محروم دانسته و علاوه بر آن بیان می‌کند که اگر در میان وراث متوفی غیرمسلمان، وارث مسلمان وجود داشته باشد، وارث غیرمسلمان از ارث محروم می شود. یعنی اگر کسی دیانت خود را از زردشتی به اسلام تغییر داد تمام ارثی که از پدر قرار است بین او و برادرانش تقسیم شود به شخص نومسلمان می‌رسد و سایر وارثان محروم می‌شوند. گرچه در طول ۲۰ سال اخیر فقط چند نفر داشته‌ایم که جامعه زردشتی را این گونه و فقط به خاطر پول رها کرده است اما وجود این قانون موجبات آزرد‌ه‌خاطری بسیاری را برانگیخته است. چرا که زردشتی‌ها احساس می‌کنند عدالت در این مورد رعایت نمی‌شود. این موضوع مهم بنابر قانون اساسی  نیاز مبرمی به بررسی دارد.

علاوه بر این مورد که عرض کردم متاسفانه با این وجود که از نظر قانون جمهوری اسلامی ایران همه مردم جدا از دین و آیینشان در مقابل قانون یکسان هستند اما زردشتی‌ها را نه تنها در ادارات دولتی بلکه در کارخانجات خصوصی هم به سختی استخدام می‌کنند این در حالی است که جامعه زردشتی از باسوادترین اقشار در بین مردم ایران است. تا کنون حتی یک مورد هم نداشته‌ایم که عضوی از جامعه زردشتی به کشورش خیانت کند؛ مثلاً منافق باشد یا فعالیت سیاسی علیه کشور انجام داده باشد اما متاسفانه این حساسیت‌های نابه‌جا برای استخدام و ورود فرزندان زردشتی به مشاغل وجود دارد.

 با روی کار آمدن هاشمی رفسنجانی طرحی به اجرا در آمد که استخدام زردشتیان در نیروهای مسلح ممنوع شد و متاسفانه بعد از مدتی نیز همین حکم به دیگر ارگان‌ها تسری پیدا کرد. البته همان سال آقای ملکپور که نماینده زردشتیان در مجلس شورای اسلامی بود به نشانه اعتراض مجلس را ترک کرد و ما به مدت دوسال نماینده‌ای در مجلس نداشتیم.

پوردهی: دوست دارم در مورد مساله‌ای بنیادی‌تر صحبت کنم. موضوعی که گرچه مطالبه فردبه‌فرد زردشتیان ایران است اما بی‌توجهی به آن روحیه بسیاری از زردشتیان را ناراحت کرده است.

 تصور کنید من به عنوان زردشتی بیایم و عید قربان را به شما که مسلمان هستید تبریک بگویم. قطعاً تبریک من نسبت به تبریک یک مسلمان بسیار متفاوت است چرا که می‌خواهم حس محبتم را نسبت به شما و آیین شما برسانم. متاسفانه باوجود این که به دیانت زردشتی با احترام کامل برخورد می‌شود اما ما به انزوا رانده شده‌ایم.

 مسوولان دولتی در مراسم‌های آیینی کلیمیان و یهودیان پیام تبریک و تسلیت ارسال می‌کنند و حتی‌ گاهی نیز  شرکت می‌کنند اما نمی‌دانم چرا نباید نامی از پیامبر ما ببرند؟!

چرا یک تسلیت به مناسبت شهادت پیامبر ما که مقام معظم رهبری نیز او را پیامبری توحیدی می‌دانند از سوی مسوولان به جامعه زردشتی داده نمی‌شود؟ کریسمس به هموطنان مسیحی ما تبریک گفته می‌شود، سال نو عبری هم به هموطنان کلیمی تبریک گفته می‌شود اما آیا یک زردشتی به یاد دارد که مسوولی به مناسبت تولد و یا شهادت زردشت با هموطنان زردشتیش هم‌دلی کرده باشد؟ شاید فقط چند مورد همدلی‌هایی از این دست با زردشتیان شده است. رسانه ملی که نه تنها ذره‌ای به این موضوعات نپرداخته است، حتی در تقویم‌های رسمی هم اسمی از اعیاد و جشن‌های آیینی ما نمی‌آید، آیا این ظلم در حق ایرانی نیست؟

البته ای کاش فقط مساله به همین‌جا ختم می‌شد. منظور من البته فراتر از این حرفهاست. باید سری به مدارس بزنید تا متوجه شوید که منظورم چیست. این بی‌اعتنایی فرهنگی به جامعه زردشتی به مدارس هم تسری یافته است تا جایی که کودکان ما را به سختی در مدارس ثبت‌نام می‌کنند.

**همه این چیزهایی که گفتید در حالی روا داشته می‌شوند که هم‌وطنان زردشتی تا پای جان برای این کشور زحمت می‌کشند.

سهرابی: رئیس کنونی انجمن موبدان زردشتی که متشکل از ۷ روحانی زردشتی است جمله ماندگاری دارد که می‌گوید: «یک زردشتی اول باید انسان باشد، دوم ایرانی باشد و سوم زردشتی باشد.» این جمله آقای خورشیدیان را شاید در شیوه عملکرد زردشتیان هم بتوانید ببینید. یعنی هرگاه در این مملکت حادثه‌ای مانند زلزله، سیل یا دیگر حوادث اتفاق افتاده است زردشتیان از پیشگامانی بوده‌اند که به سراغ مال‌باختگان رفته‌اند تا به آن‌ها کمک کنند.

**همین طور در جنگ تحمیلی هم کمک‌های فراوانی از سوی زردشتی‌ها فرستاده می‌شد.

سهرابی: از کمک‌های مالی فراوان که بگذریم، زردشتیان بسیاری در زمان جنگ به صورت داوطلبانه به جبهه‌های جنگ شتافتند که نتیجه آن هم تقدیم ۱۷ شهید زردشتی به خاک اهورایی ایران بوده است. البته رزمندگان زردشتی بسیاری را هم داریم که جانباز هستند.

مهرداد فرارونی، کامران گنجی،  کیخسرو کیخسروی، داریوش آبادیان و جهانبخش نمیرانیان از جمله شهدایی هستند که زردشتیان در زمان جنگ تحمیلی به خاک وطن تقدیم کردند.

**تا اینجای گپ‌وگفتی که داشتیم در رابطه با مسائل مهمی صحبت کردیم اما دوست دارم در رابطه با موضوعی صحبت کنم که مدتی تیتریک بسیاری از رسانه‌ها بود و آن ماجرای سپنتا نیکنام است. فکر نمی‌کنید که این موضوع و موارد مشابه نیاز داشت تا رسانه‌های داخلی جدی‌تر دنبال کننده خواسته‌های مردم باشند؟

پوردهی: سپنتا نیکنام، عضو زردشتی شورای شهر یزد اول از همه به رای بسیاری از مسلمانان شهر وارد این سمت شد. باوجود مشکلات و دست‌اندازی‌های فراوان او هم فکر خدمت به شهر و کشورش را در سر داشت و خوشبختانه با خواسته ملت ایران بر صندلی خدمت نشست تا برای شهر و کشورش خدمت کند. اما نکته این جا بود که وقتی او می‌خواست وارد شورای شهر شود رسانه‌های داخلی این وجه مثبت را ندیدند که یک زردشتی قرار است وارد شورای شهر شود اما وقتی که به خاطر زردشتی بودنش عضویت او معلق شد رسانه‌ها شروع به سیاه‌نمایی علیه هموطنانمان کردند.

من معتقد هستم که در وهله اول ما ایرانی‌ها باید به این سطح از فکر برسیم که ایرانی جدا از دین و باور خود ایرانی است و باید در این سرزمین بماند و تا پای جان برای آبادانی آن بکوشد و همچنین گلایه دارم که چرا این قدر راحت موضوعی که قابل حل بود به سوژه‌ای برای رسانه‌های برانداز آن سوی آب تبدیل شد.

**حال بعد از این موضوعاتی که بسیار لازم بود مطرح شود تمایل دارم کمی هم در مورد آیین زردشت از شما بپرسم. مدت‌ها پیش که در مورد سنت وقف تحقیق می‌کردم به این نتیجه رسیدم که فرهنگ وقف اساسا ریشه‌ای زردشتی داشته است که بعد از ورود اسلام به ایران رنگ‌وبویی اسلامی به خود گرفته است.

سهرابی: ما در دین زردشتی معتقد هستیم که باید آنچه که اشوداد خوانده می‌شود را به جا بیاوریم. اشو به معنی پاک است و داد نیز معنای عدالت دارد. اشوداد در مجموع کار نیکی است که برای مردم انجام می‌شود و هدف از آن خدمت به مردم است. اشوداد بعدها وقف نام گرفت.

 تا اواخر دوره ساسانی در فلات ایران و در کنار آتش‌کده‌ها، برای کمک به مردم اشوداد در جای‌جای ایران رواج داشته است اما بعد از دوره ساسانی رنگ‌وبویی اسلامی به خود گرفت و تا به امروز ادامه یافت. مثلا تا همین دوره قاجار که ایرانی‌ها در تنگنا بوده‌اند زردشتی‌ها آب‌انبارهایی را ساخته‌اند که دوشیره بوده است. یعنی یک شیر این آب‌انبارها برای استفاده مسلمانان بوده و شیر دیگر نیز برای مصرف خود زردشتی‌ها در نظر گرفته می‌شده است. حتی راهرو این آب‌انبارها هم جدا بوده است. بسیاری از مدارس نیز مثل مدرسه انوشیروان دادگر در تهران توسط زردشتی‌ها ساخته شد.

 **بله. و جالب این جا است که بسیاری از زردشتیان هند که پارسیان هند نام گرفتند در این امور سرمایه‎گزاری می‌کردند و موسس و بانی بسیاری از مراکز آموزشی در ایران بوده‌اند. برای کسانی که این گفت‌وگو را دنبال می‌کنند بگویید که در چه زمانی و چرا زردشتیان به هند رفتند؟

سهرابی:  مهاجرت زردشتیان به سرزمین هند خط سیری دراز دارد. اولین مهاجرت ایرانیان زردشتی به هند از زمان ورود اسلام به ایران آغاز شد اما با تاختن مغول‌ها در قرن هشتم این مهاجرت اوج گرفت. در دوران صفویه هم دوباره گروه دیگری از زردشتی‌ها به خاطر آزار و اذیت‌هایی که بر آن‌ها روا داشته می‌شد به هندوستان رفتند.

البته این هم‌کیشان زردشتی با ارسال پول در شهرهایی مثل یزد و کرمان که معمولا جمعیت زردشتی زیادی داشت مدرسه و آب‌انبار می‌ساختند که بخشی از تاریخ ایران بوده است اما متاسفانه در اوایل انقلاب و در آن ‌آشوب‌ها بسیاری از سنگ‌نوشته‌ها را بردند.

**گویا رهبر انقلاب نیز در سال ۷۵ ملاقاتی را با پارسیان هند داشته‌اند.

سهرابی: بله. مقام معظم رهبری در سال ۱۳۷۵ در دیداری که با پارسیان هند داشتند و ما نیز به عنوان همکیشان زردشتیمان در آن جلسه حضور داشتیم، شنونده بیانات آیت‌الله خامنه‌ای در مورد نقش خردورزی در دیانت زردشتی بودیم. در آن جلسه مقام معظم رهبری زردشت را پیامبری الهی خواندند و اظهار داشتند که خوشحال هستیم که ایران زادگاه یک پیامبر بوده است.

**عبادت‌ها نیز بخش مهمی از مناسک آیینی در دیانت زردشت است. در رابطه با نمازهای زردشتی توضیح دهید.

در دین زردشتی پنج نماز روزانه وجود دارد که حدود ۳ هزار و ۷۴۶ سال دینی زرتشتی قدمت دارد.

«گاه‌ هاون» اولین نماز در طول شبانه روز است که از برآمدن آفتاب تا نیمروز خوانده می‌شود.«گاه رپیتون» نیز از ظهر تا سه ساعت از نیم روز گذشته خوانده می‌شود. بعد از آن «گاه ازیرن» نیز چند ساعت از نیمروز گذشته تا رفتن آفتاب برپا داشته می‌شود.«گاه ائیوسروترم» که از آغاز تاریکی شب تا پیش از سپیده دم خوانده می‌شود و در آخر نیز «گاه اوشهن» از سپیده دم تا برآمدن آفتاب به پا داشته می‌شود.

هر ایرانی که به شیوه نیاکان خود نمازگزاراست با تن و روانی پاک، با دست‌های برافراشته می‌ایستد. او رو به سوی فروغ و روشنایی می‌کند و بخشی از سرودهای اوستا را زمزمه می‌کند. همانطور که گفتم سروده‌هایی که در نماز خواده می‌شود به زبان اوستایی است و با چنین جملاتی شروع می‌شود:

«به نام خداوند بخشنده مهربان/ خشنود گردانم، اهورامزدا! باور دارم دین مزداپرستی را که آوردهٔ زرتشت است. پیرو آموزشهای اهورایی هستم که از دیو (دروغ) و دوگانه‌پرستی به دور است…»

**دوست دارم کمی هم در مورد پوشش و نوع لباس‌های آیینی در دیانت زردشت بدانم.

پوردهی: در دین زردشت زن حجاب کامل دارد به این صورت که اول یک لچک بر سر خود می‌گذارد و سپس پوشش خود را بر سر می‌گذارد. مردان نیز بعد از سن تکلیف لباس آیینی خاصی را می‌پوشند. این لباس‌ها البته الان و با توجه به سیستم شهرنشینی کمتر استفاده می‌شوند اما شبیه این نوع پوشاک را می‌توانید در میان اقوام بومی ایرانی که چندان درگیر یکسانی با کلانشهرها نشده اند و هنوز به سنت پوشاک خود وفادارند ببینید.

حجاب در آیین زردشت

**بسیار از این گفت‌وگو لذت بردم و امیدوارم که متولیان و مسوولان بر اساس آن‌چه که در قانون اساسی آمده است حقوق همه ایرانیان را جدا از دین و آیین را با جدیت تمام پیگیری کنند. خبرگزاری فارس نیز وظیفه می‌داند که برای رساندن مطالبات هموطنان زردشتی و دیگر ادیان و پیگری خواسته‌های آن‌ها تلاش کند.

با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید

سهرابی: امیدوارم نگرش متعالی مقام معظم رهبری راه‌گشای راه مسلمانانی باشد که موظف می‌دانند زردشتی و مسلمان با تساوی کامل حقوق در کنار یکدیگر زندگی کنند. ممنونم از شما

پوردهی: گفت‌وگو با شما بسیار خورسندکننده بود. ممنونم

گفت‌وگو از سعید دهقانی