بتامتازون (به انگلیسی: Betamethasone)
رده درمانی: داروهای کورتیکواستروئید.
اشکال دارو
بتامتازون پوستی کرم ۱۵
بتامتازون ۲۰میلیلیتر لوسیون
بتامتازون قطره ۰٫۵ میلیگرم
بتامتازون پوستی پماد ۱۵ میلیگرم
بتامتازون چشمی پماد ۱۵ میلیگرم
بتامتازون قرص ۰٫۵ میلیگرم
بتامتازون آمپول ۴ میلیگرم
بتامتازون چیست؟
بتامتازون از دسته داروهای کورتیکواستروئیدی (در اصطلاح عامیانه کورتون) میباشد. این داروی استروئیدی در اشکال متنوع دارویی خوراکی، تزریقی و موضعی تولید میشود و در موقعیتهای مختلفی تجویز میگردد.
فرم خوراکی و تزریقی بتامتازون به علت اثرات کاهشدهنده ایمنی که دارد، در درمان برخی بیماریهای خودایمنی (که سیستم دفاعی بدن به بخشهایی از نقاط بدن آسیب میرساند) مانند لوپوس، هپاتیت ناشی از بیماریهای خودایمنی، بیماریهای عضلانی و مفصلی مانند رماتیسم، آلرژی و آسم تجویز میگردد.
این دارو همچنین در درمان برخی سرطانها به عنوان داروی کمکی استفاده میشود.
بتامتازون با مهار آزادسازی برخی ناقلهای شیمیایی که مسئول ایجاد التهاب میباشند منجر به فروکش علائم التهابی و حساسیتی میگردد.
این دارو همچنین برای افرادی که مبتلا به اختلالات غدهی فوقکلیوی هستند و در بدن آنها کورتیکواستروئید ها (کورتون) به مقدارکافی تولید نمیشود، به عنوان درمان جایگزین استفاده میشود.
مکانیسم اثر بتامتازون
بتامتازون گلوکوکورتیکوئیدی قدرتمند با حداقل فعالیت مینرالوکورتیکوئیدی میباشد.
موجب کنترل یا جلوگیری از التهاب از طریق کنترل میزان سنتز پروتئین، سرکوب مهاجرت PMN ها و فیبروبلاستها، معکوس نمودن نفوذپذیری مویرگی و تثبیت لیزوزوم در سطح سلولی میشود.
فارماکودینامیک
بتامتازون و مشتقات آن، بتامتازون سدیم فسفات و بتامتازون استات، گلوکوکورتیکوئیدهای سنتزی هستند. بتامتازون بهعلت خواص ضدالتهابی یا سرکوبکنندگی سیستمایمنی مورد مصرف قرار میگیرد و به همراه یک مینرالوکورتیکوئید جهت درمان نارسایی آدرنال به کار میرود و در فرم بتامتازون بنزوات، بتامتازون دیپروپیونات یا بتامتازون والرات برای درمان التهاب ناشی از درماتوزهای پاسخدهنده به کورتیکواستروئیدها مورد استفاده قرار میگیرد.
بتامتازون به همراه کلوتریمازول برای درمان عفونت های قارچی پوستی به کار میرود.
فارماکوکینتیک
جذب: کم اگر به صورت موضعی اعمال شود.
زمان رسیدن به حداکثر غلظت پلاسمایی: در تزریق داخل وریدی: ۱۰ تا ۳۶ دقیقه
حجم توزیع : ۷۵ تا ۹۰ لیتر
اتصال به پروتئین ۶۴٪
متابولیسم: کبدی
مسیر حذف: عمدتا در ادرار، کمی از طریق صفرا
نیمه عمر: ۶.۵ ساعت
کلیرانس کلیوی: ۹.۵ میلیلیتر در دقیقه
موارد مصرف بتامتازون
مننژیت، آسم، آلرژی، سل، پوکیاستخوان، بیماریهای دستگاه گوارش، آکنه، التهاب، خارش، واکنشهای آلرژیک، میوپاتی، رینیت آلرژیک،تریشینوزیس، اختلالات خونی، درمان اختلالات غدد درونریز، اختلالات روماتیسمی، بیماریهای کلاژن، بیماریهای پوستی، بیماریهای چشمی، بیماریهای تنفسی، بیماریهای نئوپلاستیک، حالتهای ادم، التهابات دستگاه تنفسی، Pseudotumor cerebri (در زمان قطع دارو)، کندی بهبود زخم
استفاده موضعی (کرم، لوسیون و پماد): برای تسکین علائم التهابی و خارش دار درماتوزهای پاسخدهنده به کورتیکواستروئیدها.
استفاده به فرم اسپری بینی: کنترل رینیت آلرژیک و فصلی.
مقدار مصرف بتامتازون
بزرگسالان
در اختلالات غدد درونریز:
۰.۶ تا ۷.۲ میلیگرم خوراکی و به صورت منقسم ۲ تا ۴ بار در روز و یا ۰.۶ تا ۹ میلیگرم در روز عضلانی به صورت منقسم ۲ بار در روز
شرایط التهابی:
۰.۶ تا ۷.۲ میلیگرم خوراکی و به صورت منقسم ۲ تا ۴ بار در روز و یا ۰.۶ تا ۹ میلیگرم در روز عضلانی به صورت منقسم ۲ بار در روز
آرتریت روماتوئید / استئوآرتریت:
از طریق تزریق داخل مفصلی
مفاصل بسیار بزرگ: ۱ تا ۲ میلیلیتر
مفاصل بزرگ: ۱ میلیلیتر
مفاصل متوسط: ۱ میلیلیتر
مفاصل کوچک: ۰.۲۵ تا ۰.۵ میلیلیتر
کودکان
در نارسایی آدرنال و شرایط التهابی:
کمتر از ۱۲ سال: ۰.۰۱۷۵ تا ۰.۲۵ میلیگرم بر کیلوگرم در روز عضلانی یا خوراکی به صورت منقسم هر ۶ تا ۱۲ ساعت؛ کمترین دوز را به عنوان دوز اولیه استفاده کنید.
بیشتر از ۱۲ سال: مثل بزرگسالان؛ کمترین دوز را به عنوان دوز اولیه استفاده کنید.
موارد منع مصرف بتامتازون
ازدیاد حساسیت به این دارو
ازدیاد حساسیت نسبت به بتامتازون دیپروپیونات، بتامتازون والرات، کورتیکواستروئیدهای دیگر یا هر مادهای در فرمولاسیون.
عوارض جانبی بتامتازون
اضطراب، بیخوابی، سردرد، ادم، گیجی، تشنج، تاری دید، سرگیجه، خارش، خشکی پوست، آب مروارید، افزایش اشتها، درد مفاصل، سوءهاضمه، اریتم، جنون، سرکوب آدرنال، DM (میلوپاتی دژنراتیو)، اختلالات مایعات / الکترولیتها
تداخلات دارویی بتامتازون
آمفوتریسین بی، دسیرودین، گرپافلوکساسین، فنیندیون، آدنوویروس نوع ۴ و ۷ زنده خوراکی، آکسیکابتاگان سیلولوسل، بوپروپیون، دفراسیروکس، سیپروفلوکساسین، سیکلوسپورین، کتوکونازول، کلستیرامین، آمینوگلوتتیماید
تزریق آمفوتریسین بی و داروهای دفعکننده پتاسیم – آنتیبیوتیکها -آنتیکولین استرازها – ضدانعقادهای خوراکی – داروهای ضددیابت – داروهای ضدسل -گلیکوزیدهای دیجیتالیس – استروژنها، از جمله داروهای ضدبارداری خوراکی – القا کنندههای آنزیمهای کبدی (به عنوان مثال باربیتوراتها، فنیتوئین، کاربامازپین، ریفامپین) – عوامل ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDS) – تستهای پوستی – واکسنها
هشدارها
بتامتازون در درمان سندروم زجر تنفسی نوزادان نارس موثر نیست.
بتامتازون فعالیت احتباس سدیم کمی دارد اما با این حال ممکن است با دوزهای بالا افزایش یابد.
اگر برای درمان نارسایی آدرنال از بتامتازون استفاده میشود، باید از یک داروی مینرالوکورتیکوئید نیز استفاده شود.
اختلالات ترومبوآمبولیک، میوپاتی، بهبود دیرهنگام زخم با مصرف این دارو مشاهده شده است.
بیمارانی که کورتیکواستروئیدها را دریافت میکنند، باید در صورت عدم واکسینهشدگی، از بیماران با آبله مرغان یا سرخک دوری کنند.
سل مزمن ممکن است دوباره فعال شود (نظارت بر بیماران مبتلا به آزمایش مثبت توبرکولین).
برخی مطالعات حکایت از افزایش جزئی ریسک شکاف کام در صورت استفاده از کورتیکواستروئیدها در بارداری میباشد، اما بهطور کامل اثبات نشده است.
استفادهی طولانی مدت و با دوز بالا از کورتیکواستروئیدها ممکن است منجر به افزایش فشار داخل چشم، گلوکوم و/ یا آب مروارید و سرکوب غده فوقکلیه و همچنین افزایش ریسک عفونت و کاهش تراکم استخوانها شود.
واکسنهای کشته شده یا غیر فعال شده می توانند همزمان با داروی بتامتازون تجویز شوند؛ با این حال، واکنش به چنین واکسن هایی قابل پیش بینی نیست.
کورتیکواستروئیدها ممکن است سبب بدتر شدن عفونت های قارچی سیستمیک شوند.
استفاده از داروی بتامتازون در درمان نوریت چشمی توصیه نمی شود.
روش های ایمن سازی ممکن است در بیمارانی که کورتیکواستروئیدها را به عنوان درمان جایگزین در دوزهای فیزیولوژیک دریافت می کنند (به عنوان مثال برای بیماری آدیسون)، انجام شود.
نکات قابل توصیه
_ اگر علائم یا مشکلات بیماری شما بهبود نیافته یا بدتر شدند، با پزشک خود تماس بگیرید.
_ داروی خود را به دیگران پیشنهاد نکنید.
_ در صورتی که فشارخون بالا دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
_ در صورت سابقهی حمله قلبی یا هرگونه ناراحتی قلبی، اختلال در عملکرد کبد یا کلیه پزشک خود را در جریان قرار دهید.
_ در صورتی که نیاز به مصرف طولانی مدت بتامتازون دارید و در خانوادهی نزدیکتان سابقهی ابتلا به دیابت یا بیماری چشمی گلوکوم (آب سیاه) وجود دارد، پزشک خود را مطلع نمایید.
_ در صورت ابتلا به کمکاری تیروئید، پوکیاستخوان، صرع، بیماری ضعف عضلانی میاستنی گراویس، زخم معده یا هرگونه بیماری گوارشی و اختلالات ذهنی پزشک خود را مطلع نمایید.
_ اگر باردار یا شیرده میباشید و یا قصد بارداری دارید، حتما پیش از شروع مصرف این دارو پزشک خود را مطلع نمایید.
_ بدلیل این که دارو سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند میتواند منجر به عود مجدد عفونتها یا تشدید آنها در بدن گردد لذا سابقهی ابتلا به هرگونه عفونت در چند ماه اخیر و سابقهی ابتلا به بیماری سل را حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
_در صورتی که سابقه ی تشکیل لخته خون در عروق یا سابقه ی آنژیوگرافی داشته اید حتما پزشک خود را مطلع نمایید.
_اگر قصد واکسیناسیون دارید یا اخیرا واکسنی دریافت نموده اید حتما پزشک خود را در جریان قرار دهید.
_ لیست کاملی از داروها (حتی داروهایی که بدون نسخه مصرف مینمایید) و فرآورده های مکمل و گیاهی مصرفی خود تهیه کنید و در اختیار پزشک و داروسازتان قرار دهید تا در صورت وجود تداخل با بتامتازون، اقدامات لازم صورت گیرد.
_ در صورت سابقهی حساسیت به این دارو یا سایر داروهای استروئیدی (همچون دگزامتازون و پردنیزولون) و یا درد عضلانی پیشرونده پس از مصرف این داروها، به پزشک خود اطلاع دهید.
_ در مصرف طولانی مدت از داروی بتامتازون، سدیم رژیم غذایی خود راکاهش دهید و از پتاسیم بیشتری استفاده کنید.
_ بتامتازون ممکن است قندخون شما را بالا ببرد. در صورتی که مبتلا به دیابت هستید پزشک خود را مطلع سازید.
_ در صورت استفاده طولانی مدت از این دارو نباید آن را به صورت ناگهانی قطع کنید بلکه باید دوز آن را تحت نظر پزشک به تدریج کاهش داد و قطع کرد.
لیستی از تمام داروهای خود را (تجویزی، محصولات طبیعی، ویتامینها، OTC) داشته باشید و این لیست را به دکتر خود نشان بدهید.
مصرف در بارداری
C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرد. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است و پزشک زمانی که احساس کند فواید مصرف این گروه از داروها از مضرات احتمالی آن بسیار بیشتر است و مصرف آن برای بیمار ضروری است تجویز انجام میدهد. )”منبع:جامعه پزشکان ایران”
نظرات خود را برای ما ارسال کنید