آنچه باید در مورد قانون جدید طلاق توافقی بدانید

 در طلاق توافقی زن و شوهر می‌بایستی در مورد کلیه مسائل مربوط به مهریه، نفقه، حضانت فرزندان و زمان و نحوه ملاقات، جهیزیه و اجرت‌المثل و … توافق کنند تا زودتر به هدفشان برسند. دادگاه هر توافقی در این موارد را در حکمی که صادر می‌کند درنظر می‌گیرد و آن را در گواهی عدم امکان سازش که یکی از مهم‌ترین مدارک برای طلاق توافقی است، ذکر می‌کند.

طلاق توافقی چیست ؟

یکی از انواع طلاق، طلاق توافقی است که در متون قانونی تعریف نشده است طلاق توافقی که در آن زن و مرد توافق می‌کنند از یکدیگر جدا شوند و این توافق در حکم دادگاه ثبت می‌شود و ضمانت اجرای قانونی پیدا می‌کند. در واقع همانطور که از نام این نوع طلاق بر می آید طلاقی است که همه چیز در مورد آن بر حسب توافق بوده و زن و شوهر برای اینکه از یکدیگر جدا شوند یکسری توافقاتی را انجام می دهند که این نوع طلاق ، طلاق باین می باشد .

طلاق توافقی چقدر زمان می‌برد؟
با توجه به تغییر شرایط طلاق توافقی از آذرماه سال ۹۷ تاکنون اگر زوجین تمایل داشته باشند که به شخصه مراحل مربوطه را طی کنند در ابتدا هر دو یا یکی از آن‌ها می‌بایست به سامانه نوبت‌دهی طلاق (سامانه مداخله در طلاق – سامانه تصمیم) مراجعه کنند و با وارد کردن مشخصات سجلی یکی از مراکز غربالگری مشاوره را انتخاب کنند.

مرکز غربالگری پس از ثبت اطلاعات زوجین و دلایل طلاق، آن‌ها را به یکی از مراکز مشاوره زیر نظر بهزیستی  ارجاع می‌دهد. جلسات مشاوره در بازه زمانی حداقل ۴۵ روزه و در ۱ یا ۵ جلسه خواهد بود.

تعداد جلسات بستگی به شرایط زوجین و مرکز مشاوره دارد. پس از اخذ گواهی عدم انصراف طلاق در صورت اصرار آن‌ها به جدایی، دادخواست در دفتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به دادگاه خانواده ارسال خواهد شد. پس از صدور رای دادگاه نیز زن و شوهر در فرصت سه ماهه می‌توانند به یکی از دفاتر رسمی طلاق برای ثبت طلاق بروند.

مدارک لازم برای طلاق توافقی
عقدنامه یا رونوشت، شناسنامه و کارت ملی زوجین است. اگر کارت ملی را در دسترس نداشته باشید، ولی شماره ملی را بدانید برای دادخواست طلاق توافقی کفایت می‌کند. در صورت در دسترس نبودن عقدنامه می‌بایستی به دفترخانه‌ای که ازدواج کرده‌اید مراجعه کرده و رونوشت اخذ نمایید.

مهریه و طلاق توافقی
ملاک در این نوع طلاق، توافق زن و شوهر است. نوع طلاقی که دادگاه صادر می‌کند طلاق خلع است یعنی زن چیزی از مهریه یا غیر آن را می‌بخشد و مرد آن را قبول می‌کند.

مراحل طلاق توافقی

مرحله اول: در صورتی که زوجین متقاضی طلاق توافقی باشند دادگاه باید موضوع را به مراکز مشاوره خانواده ارجاع دهد در این مورد طرفین میتوانند خود ابتدا به مراکز مشاوره خانواده مراجعه کنند ماده ۲۵ قانون حمایت خانواده. مراکز مشاوره خانواده سعی در سازش زوجین میکنند و اگر زوجین از تقاضای طلاق منصرف نشوند با مشخص کردن موارد توافق برای تعیین تکلیف و اتخاذ تصمیم به دادگاه ارسال میکنند.

مرحله دوم: دادگاه خانواده موارد توافق را بررسی و سعی در ایجاد سازش بین زن و شوهر میکنند. اگر سازش محقق نشد دادگاه به صدور گواهی عدم امکان سازش اقدام مکیند.

مرحله سوم: مراجعه به دفتر رسمی ازدواج  و طلاق میباشد.

مرحله چهارم: باید قطعیت گواهی عدم امکان سازش پس از قطعی شدن به وسیله دادگاه صادر کننده رای نخستین به دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق ارسال شود.

مرحله پنجم: زوجین باید حداکثر ظرف سه ماه گواهی عدم امکان سازش را به دفترخانه تسلیم کنند.

مرحله ششم: اجرای صیغه طلاق با رعایت جهات شرعی در دفترخانه یا در محل دیگر با حضور سردفتر انجام میگیرد ماده ۳۷ قانون حمایت خانواده

اما چند سوال مهمی که معمولا از ما پرسیده  می شود عبارتند از :

در طلاق توافقی زوجین در چه مدت زمانی باید به دفتر ازدواج و طلاق مراجعه کنند و گواهی عدم امکان سازش خود را تسلیم دفترخانه کنند؟

سه ماه پس از ابلاغ رای قطعی یا قطعی شدن رأی.

اگر در مدت سه ماه مذکور زوجین گواهی عدم امکان سازش را تسلیم دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق نکنند تکلیف چیست؟

گواهی عدم امکان سازش از اعتبار می افتد و توافقات انجام شده ملغی میشود (ماده ۳۴ قانون حمایت خانواده).

اگر یکی از طرفین متقاضی طلاق توافقی بعد از تسلیم گواهی عدم امکان سازش در دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق حاضر نشود یا مدارک لازم را ارائه نکند تکلیف چیست؟

گواهی صادره از درجه اعتبار ساقط و کلیه توافقاتی که گواهی عدم امکان سازش بر مبنای آن صادر شده باطل است ( ماده ۳۴ قانون حمایت خانواده).

 آیا در طلاق توافقی شوهر میتواند به زن وکالت دهد که بدون حضور شوهر در دفترخانه صیغه طلاق جاری شود؟

بله مرد میتواند به موجب سند رسمی به زن وکالت بلاعزل دهد و عدم حضور زوج مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست ( ماده ۳۶ قانون حمایت خانواده).

نکته: زن میتواند بنا به اعلام دادگاه صادرکننده رأی بعد از اعطای وکالت بلاعزل در طلاق به تنهایی در دفترخانه رسمی ازدواج و طلاق حاضر شده و صیغه طلاق جاری شود و سردفتر به نمایندگی، صیغه طلاق را جاری میکند و عدم حضور مرد مانع اجرای صیغه طلاق و ثبت آن نیست.

مدارک طلاق توافقی

زوجین می بایست مدارک زیر را برای انجامطلاق توافقی تهیه کنند و به پیوست دادخواست طلاق توافقی توسط خود فرد یا وکیل وی به دادگاه تقدیم شود:

• اصل عقدنامه یا رونوشت آن
• اصل شناسنامه زوج (مرد)
• اصل شناسنامه زوجه (زن)
• کپی کارت ملی زوجین
• وکالت نامه محضری طلاق (در صورتیکه حق طلاق با زن باشد)
• توافق نامه مبنی بر توافقات زوجین بر سر مهریه، حضانت و …
• گواهی عدم بارداری زوجه (دریافت این گواهی نامه باید از پزشکی قانونی و مراکز پزشکی مجاز صورت گیرد)
• گواهی بکارت از پزشکی قانونی (برای طلاق توافقی در دوران عقد و نامزدی)
• نظر واحد مشاوره در دادگاه خانواده

اگر اصل سند ازدواج له هر دلیلی در دسترس نباشد چه راهحلی برای درخواست طلاق توافقی وجود دارد؟

باید رونوشت آن را از دفترخانه محل انعقاد عقد نکاح دریافت نمایند.

اگر زن و شوهر به هنگام انجام توافق در مورد مساله ای باهم توافقی انجام نداده باشند تکلیف چیست ،مثلا در مورد حضانت فرزند هیچ گونه توافق نشود تکلیف چیست ؟

در این صورت به در خواست طرفین دادگاه با توجه به قوانین و قواعد کلی موجود در قوانین در آن مورد که توافق نشده است تعیین تکلیف خواهدکرد.

طلاق توافقی زن باردار

ماده۱۱۴۰ قانون مدنی: «طلاق زن در مدت عادت زنانگی یا در حال نفاس صحیح نیست مگر اینکه زن حامل باشد یا طلاق توافقی قبل از نزدیکی با زن واقع شود یا شوهر غایب باشد به طوری که اطلاع از عادت زنانگی بودن زن نتواند حاصل کند»

ماده ۱۱۵۳ قانون مدنی: « عده طلاق و فسخ نکاح و بذل مدت و انقضای آن در مورد زن حامله تا وضع حمل است».

طلاق توافقی زن باردار

با توجه به مفهوم مواد قانون مدنی زمانی که زن حامله باشد نیز میتوان او را طلاق داد و حامله بودن زن مانع طلاق توافقی نمیباشد و در صورت طلاق زن در زمان حاملگی مدت عده او تا زمان به دنیا آمدن نوزاد میباشد. یعنی تا زمانی که نوزاد به دنیا نیامده است نمی تواند شوهر دیگر اختیار کند.

حضانت فرزند در طلاق توافقی

در طلاق توافقی اگر بین زن و شوهر در رابطه با حضانت و نگهداری فرزندان توافقی شده باشد بر اساس توافق بین آنها دادگاه حکم خواهد نمود و اگر توافقی نشده باشد مطابق قانون خواهد بود.

مطابق ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی :نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف والدین است و همچنین مطابق ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی برای حضانت و نگهداری طفلی که پدر و مادر او جدا از هم زندگی میکنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.و مطابق تبصره  همین ماده بعد از هفت سالگی در صورت وجود اختلاف حضانت طفل با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه میباشد.

ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی: هیچ یک از والدین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگهداری او امتناع کنند در صورت امتناع یکی از والدین حاکم باید به تقاضای دیگری تقاضای قیم یا یکی از اقربا یا به تقاضای مدعی العموم نگهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده او است الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.

مهریه در طلاق توافقی

مهریه مالی است که در زمان ازدواج از طرف مرد به زن داده می شود و مطابق ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی به محض انعقاد عقد ازدواج زن مالک مهریه می شود .

بسیاری از افراد نمیدانند که طلاق توافقی به معنی بخشیدن مهریه نیست! شاید شما هم فکر میکنید که اگر زوجین با طلاق توافقی از هم جدا شوند یعنی زوجه همه مهریه را به زوج بخشیده است. اما این تصور غلطی است.

هر تصمیمی که زوجین در خصوص مهریه بگیرند منجر به طلاق توافقی خواهد شد، چه آنکه تمام مهریه بخشیده شود یا قسمتی از آن و چه آنکه مهریه نقدا پرداخت شود و یا به اقساط توافق شده. این توافقها در مورد هر زن و شوهری متفاوت است و بستگی به تصمیم و شرایط آنها دارد.

نفقه زن در طلاق توافقی 

در طلاق توافقی همه چیز بر مبنای توافق طرفین می باشد و اگر در زمان عده برای زن نفقه در نظر گرفته شده باشد مستحق نفقه خواهد بود و اگر نه مطابق قانون زن در زمان عده طلاق باین حق نفقه ندارد و طلاق توافقی نیز باین بوده و در زمان عده زن نفقه ندارد (ماده ۱۱۰۹قانون مدنی).

نفقه فرزندان در طلاق توافقی

«مطابق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی نفقه اولاد بر عهده پدر است بعد از فوت پدر یا عدم قدرت او به دادن نفقه به عهده اجداد پدری است و در صورت نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آنها نفقه به عهده مادر است…»

در طلاق توافقی اگر بین زن و شوهر توافقی درباره نفقه فرزندان شده باشد براساس توافق عمل خواهد شد و اگر توافقی هم نشده باشد دادگاه با توجه به ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی پرداخت نفقه را بر عهده شوهر تعیین خواهد کرد.

طلاق توافقی در دوران نامزدی

مفهوم و تعریف نامزدی  در قانون :

مطابق ماده ۱۰۳۵ قانون مدنی«وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی کند اگر چه تمام مهر یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد .بنابراین هریک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده میتواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمیتواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید».

با توجه به قانون مدنی نامزدی، نکاح نبوده و رابطه زوجیت را به همراه ندارد بنابراین اگر طرفین در دوران نامزدی با هم توافق کنند که نامزدی را به هم بزنند این توافق در قالب طلاق توافقی نمیگنجد و طلاق ویژه عقد نکاح دائم میباشد.

مفهوم و تعریف نامزدی در عرف: نامزدی در عرف معنی متفاوتی از نامزدی در قانون مدنی دارد، در عرف دختر و پسری که با هم عقد ازدواج منعقد میکنند و صیغه نکاح بین آنها جاری میشود و تا زمانی که آنها مراسم ازدواج نگرفته و زیر یک سقف مشترک نرفته اند عرف در مورد آنها اصطلاح نامزدی را به کار میبرند اما در واقع دختر و پسری که به این نحو بین آنها عقد ازدواج دائم منعقد شده باشد از نظر قانونی زن و شوهر محسوب شده و در صورتی که بخواهند با توافق از یکدیگر جدا شده و نامزدی را بهم بزنند باید در قالب طلاق توافقی این کار را انجام دهند.

بنابراین نامزدی مورد نظر قانون مدنی به مرحله ی قبل از ازدواج گفته می شود که هنوز عقد ازدواج بین طرفین جاری نشده است.

طلاق توافقی ایرانیان مقیم خارج از کشور

ماده ۱۵ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱: «هرگاه ایرانیان مقیم خارج از کشور امور و دعاوی خانوادگی خود را در محاکم و مراجع صلاحیتدار محل اقامت خویش مطرح کنند احکام این محاکم یا مراجع در ایران اجرا نمیشود مگر آنکه دادگاه صلاحیتدار ایرانی این احکام را بررسی و حکم تنفیذی صادر کند.»

تبصره: ثبت طلاق ایرانیان مقیم خارج از کشور در کنسولگری های جمهوری اسلامی ایران به درخواست کتبی زوجین یا زوج با ارائه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار که با پیشنهاد وزارت امور خارجه و تصویب رئیس قوه قضائیه به کنسولگری ها معرفی میشوند امکان پذیر است. ثبت طلاق رجعی منوط به انقضای عده است.

در طلاق بائن نیز  زوجه میتواند طلاق خود را با درخواست کتبی و ارائه گواهی اجرای صیغه طلاق توسط اشخاص صلاحیتدار فوق در کنسولگری ثبت نماید. در مواردی که طلاق به درخواست زوج ثبت میگردد زوجه میتواند با رعایت این قانون برای مطالبه حقوق قانونی خود به دادگاههای ایران مراجعه نماید.

دادگاه صالح برای رسیدگی به طلاق توافقی زوجین مقیم خارج از کشور (ماده ۱۴ قانون حمایت خانواده ۹۱)

• در صورتی که یکی از زوجین مقیم خارج از کشور باشد: دادگاه محل اقامت طرفی که در ایران اقامت دارد.
• هر دو  زوجین مقیم خارج از کشور باشند: دادگاه محل سکونت فرد ساکن در ایران
• اگر هر دو مقیم خارج باشند و هر دو در ایران محل سکونت داشته باشند:دادگاه محل سکونت موقت زوجه
• اگر هر دو مقیم خارج باشند و هیچ یک در ایران محل سکونت موقت نداشته باشند : دادگاه شهرستان تهران صالح به رسیدگی است مگر اینکه زوجین برای اقامه دعوی در محل دیگر توافق کنند.