اگزوز قطعهای است که هم در خودرو و هم در سایر وسایل نقلیه وجود دارد تا گازهای حاصل از احتراق در موتور را به بیرون هدایت کند. شاید این تعریف سادهای از اگزوز باشد چراکه اگزوز وظایف دیگری نیز به عهده دارد. اگزوز علاوه بر اینکه گازها و دود حاصل از واکنشهای شیمیایی در خودرو را به بیرون هدایت میکند وظیفه دیگری از جمله کاهش دما، کاهش آلایندهها و کاهش صدا را نیز به عهده دارد. اگزوز تنها یک لوله فلزی نیست بلکه از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هر کدام نقش مهمی در انجام وظایف کلی اگزوز ایفا میکنند.
در این مقاله از اول فارس ، قصد داریم به بررسی علائم خرابی اگزوز خودرو بپردازیم. قبل از اینکه علائم خرابی اگزوز خودرو را بررسی کنیم، باید بدانید که سیستم اگزوز، یکی از سختترین سیستمهای خودرو است؛ دودهای مضر را از موتور و سرنشینان دور میکند و در عین حال، عملکرد خودرو را افزایش و صدای موتور را کاهش میدهد.
اگزوز خودرو در حالت معمولی صدایی تولید نمیکند و زمانی که تغییری در صدای آن ایجاد شود باید دنبال ایراداتی در خودرو باشید. صداهای اگزوز بیشتر شبیه صدای انفجار، ترقه، پت پت و عطسه است. ورود حجم زیادی از بنزین به محفظه موتور و سرعت زیاد احتراق در اثر فشردن پدال گاز هنگامی که موتور سرد است منشا بسیار از این صداها به شمار میرود.
منیفولد، انبار اگزوز،کاتالیست، لولههای ربط و لولههای خروج دود از اجزای تشکیل دهنده اگزوز به شمار میروند.
بخش اول سیستم اگزوز را منیفولد هوا هم مینامند. این بخش در موتورهای مختلف اتومبیل ۲ جور است. در اتومبیلهایی با موتورهای خطی، در یک طرف موتور قرار دارند. در اتومبیلهایی با موتور خورجینی V شکل هم، در ۲ طرف موتور ایجاد میشوند. در واقع این بخش، وظیفه دارد تا دود و گاز تولید شده در سرسیلندرها را، به سمت لوله اگزوز راهنمایی کند. پس منیفولدها را باید قطعاتی بدانیم که وظیفهشان دریافت دود و گاز ناشی از احتراق در موتور و سیلندرها و هدایت آنها به یک بخش دیگر است.
این قطعه با نام صدا خفه کن نیز شنیده میشود. انبار اگزوز سرعت گازهای خروجی را کم میکند و سبب میشود تا صدای خودرو کاهش پیدا کند و مانع از لرزیدن لوله اگزوز شود. اگر این قطعه وجود نداشته باشد صدای تولید شده بسیار گوش خراش و آزار دهنده خواهد بود بنابراین سالم بودن آن مهم است چراکه نه تنها از گازهای اضافی جلوگیری میکند بلکه جلوی صداهای آزار دهنده را میگیرد تا به عابران آسیب وارد نکند.
کاتالیست اگزوز نیز یکی از قطعات بسیار مهم در خودرو است. این قطعه با دارا بودن فیلترهای سرامیکی گازهای سمی و شیمیایی خارج شده از محفظه احتراق را تصفیه میکند تا دود و گاز خروجی خطری نداشته باشد. عدهای تصور میکنند که کاتالیست باعث کاهش شتاب خودرو میشود و به همین دلیل آن را از خودرو جدا میکنند و تنها در زمان معاینه فنی این قطعه را نصب میکنند. بهتر است بدانید که کاتالیست نقشی در کاهش شتاب خودرو ندارد و جدا کردن آن از خودرو کار نادرستی است و سبب آسیب به محیط زیست و افزایش آلایندگی میشود بنابراین وجود این قطعه مهم و حیاتی است و برای حفظ زمین و جلوگیری از آلودگی هوا باید در زمان مشخص که هر چهار سال عنوان شده تعویض شود.
داخل اگزوز می توانید این لولهها را مشاهده کنید. در واقع این لولهها، قطعاتی هستند که منیفولد، انباره و سر اگزوز را به هم ربط میدهند. طراحان و سازندگان اتومبیلها هم معمولا سعی میکنند در این حوزه سختگیری زیادی کرده و برای این لولهها از استانداردهای بالایی استفاده کنند. کارایی و عمر مفید این بخش را جنس، طول، شعاع قوسها، قطر اسمی لوله و… تعیین میکنند تا بتوانند اثرگذارتر ظاهر شوند.
لولههای ربط معمولا به شکل L (ال) طراحی و با سری های استاندارد طراحی شدهاند.
لوله خروجی اگزوز که دود از آن خارج میشود آخرین بخش اگزوز است که از انبار اگزوز به سمت بیرون خودرو کشیده میشود. همینطور که از اسم آن مشخص است این لوله گازهای موجود در انبار خودرو را به بیرون میفرستند. جنس این لوله معمولا از استیل است. سیستم اگزوز در خودروهای مدرن به نوعی طراحی شده که آلایندههای تولید شده را به طرز قابل توجهی کاهش میدهد.
همانطور که گفته شد اگزوز از بخشهای مختلفی تشکیل شده است. این قطعه به ظاهر ساده برای سلامت موتور نقش مهی را به عهده دارد زیرا تمام گازها و دودهای تولید شده را به خارج از خودرو هدایت میکند و اجازه نمیدهد که به سیستم خودرو آسیب وارد شود.
یکی از جالبترین کارهایی که اگزوزها انجام میدهند، کاهش صدای گازهایی است که در احتراق موتور تولید میشوند. در داخل منبع یا انباره اگزوز، مجموعهای از لولههای سوراخدار تعبیه شده است که این وظیفه را به عهده دارد. اگر به اتاقها و استودیوهای آکوستیکشده سری بزنید، میبینید که علاوه بر پوشاندن درها و دیوارها، سعی میکنند سطوح غیرهمگونی در دیوارها هم ایجاد کنند تا صدا را مدیریت کند. شاید بتوان گفت که در منبع اگزوز هم چنین اتفاقی میافتد، یعنی امواج صدای تولید شده در موتور، منعکس شده و در نهایت کمتر میشود تا صدای خروج گازها، گوشخراش نباشد.
شاید علاقهمند باشید که مکانیسم این کم شدن صدا را بیشتر بدانید. چنین است این مکانیسم: وقتی یک موج صدا وارد منبع اگزوز میشود، ۲ بخش میشود. بخشی وارد محفظه شده و بخشی هم بازتاب مییابد. موجی که وارد محفظه شده، به دیوار منبع خورده و به سمت خارج بازتاب پیدا میکند. در نتیجه این موجها داخل منبع اگزوز، به هم خورده و هم را خنثی میکنند تا در نهایت صدای متعادلی را بشنویم. همه اینکارها در انباره اگزوز یا انبار صدا خفهکن اتفاق میافتد. جالب اینکه صداهای تولید شده در انبارهها نیز با توجه به جنس و ابعاد و دیگر خاصیتهایی که دارند، منحصر به خودشان است.
در نهایت اینکه وقتی عمل احتراق و فعل و انفعالات مربوط به بنزین در موتور و سیلندرها انجام شد، بخشی از هیدروکربن نسوخته، منوکسید کربن و دیاکسید کربن وارد منیفولد یا هدرز میشود. فشار این گازها خیلی زیاد است. حرارتی هم در حد کورههای ذوب فلزات دارند. در نهایت اینکه همه گازها و دودهای تولید شده از سیلندرها بعد از عبور از منیفولد، رابطها، کاتالیست و منبع اگزوز، وارد یک لوله پخشکننده دود اگزوز شده و به خارج اتومبیل هدایت میشوند. طراحی این بخش به شدت اهمیت دارد. چرا که اگر خوب طراحی نشود، در شتاب و کارکرد موتور اثر منفی میتواند داشته باشد.
هنگامی که عمل احتراق انجام میگیرد گازهایی مانند فسفر، منوکسید کربن و دی اکسید کربن و… تولید میشود که این گازها با فشار بسیار زیادی وارد منیفولد میشوند گرمای این گازها بسیار زیاد است که برای کاهش سرعت و صدای آن از صدا خفه کن استفاده میشود. برای خروج این گازها نیاز به لولههای جداگانه نیست برای مثال موتور هشت سیلند نیاز به هشت لوله خروجی ندارد تا گازها را به بیرون هدایت کند و تنها یک لوله برای خروج گاز تعبیه میشود.
اگزوز خودروی شما چه از نوع معمولی یا چه از نوع حرفهای باشد، به همان اندازه که از آن نگهداری و مراقبت میکنید، برای شما کار خواهد کرد. اگزوز آسیبدیده یا از کارافتاده، بر عملکرد خودرو، مصرف سوخت، صدای ماشین و… تاثیر میگذارد. اگر وسیله نقلیه شما هر یک از این علائم را نشان میدهد، نیاز به بررسی خواهد داشت.
یکی از واضحترین علائم خرابی اگزوز خودرو را میتوان سر و صدای زیاد، یا تغییر مشخص در صدای آن دانست. دلیل آن هم میتواند زنگزدگی صداگیر، ترک در لوله یا نشتی واشر آن باشد. هر جا که سیستم اگزوز در معرض خطر قرار گرفته باشد، صدایی بلند تولید میکند. به دلایل متعددی، این مسئله را نباید نادیده گرفت. دلیل اول اینکه عملکرد سوخت ضعیف شده و مصرف آن بالا میرود، دوم اینکه ممکن است به علت صدای زیاد اگزوز، جریمه شوید.
یکی ازعلائم خرابی اگزوز خودرو که کمتر به آن توجه میشود، افزایش قابل توجه مصرف سوخت است. البته این موضوع میتواند دلایل متعددی داشته باشد، اما خب، احتمال خرابی اگزوز را هم در نظر داشته باشید. دلیل افزایش مصرف سوخت در این موقعیت این است که موتور شما با داشتن یک اگزوز شکسته، باید سختتر کار کند و همین باعث میشود که سوخت بیشتری مصرف شود.
اگر متوجه شدید که مجبورید برای دریافت نیرو از موتور ماشین، پای خود را بیشتر از همیشه روی پدال گاز فشار دهید، احتمالا سیستم اگزوز شما به درستی کار نمیکند. علت این مشکل، اغلب به دلیل نشتی در قسمتی در اگزوز است، شاید نشتی کوچک باشد و منجر به سر و صدای زیاد نشود، اما دلیل نمیشود که وجود نداشته باشد.
بوی بد گازهای مضر که از هر طرف وسیله نقلیه شما میآید، احتمالاً به این معنی است که این گازها قبل از رسیدن به مبدل کاتالیزوری، به علت نشتی در لوله یا آسیب خود مبدل کاتالیزوری، به اطراف منتشر میشوند. این مشکل، یکی از علائم خرابی اگزوز خودرو است که باید فوراً برطرف شود، زیرا این گازهای سمی میتوانند به داخل کابین خودرو نفوذ کرده و مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کنند. در صورت بروز این مشکل، ریسک نکنید و خودروی خود را برای بازرسی کامل به یک متخصص نشان دهید.
اگر صدای کوبیدن یا تق تق را از زیر ماشین خود میشنوید، ممکن است یکی از زیرگیرهای اگزوز شل شده باشد یا حتی نشانه شکستگی لوله باشد. اگر متوجه شدید که صداگیر یا انتهای لوله روی زمین کشیده میشود، این نشانه، به طور واضح یکی از علائم خرابی اگزوز خودرو است که نشان دهندهی این است که قطعا چیزی اشتباه است؛ نباید اگزوز را اینگونه رها کنید، مشکل باید در اسرع وقت برطرف شود.
صداگیرها و انتهای لوله به دلیل ایجاد خوردگی، مستعد زنگزدگی هستند. هر بار که ماشین روشن میشود، همه چیز گرم میشود؛ از آنجایی که سیستم اگزوز زمانی که خودرو در حال استفاده نیست خنک میشود، میتواند رطوبت را جذب کند و در نتیجه خوردگی ایجاد شود. با گذشت زمان، این رطوبت میتواند باعث زنگزدگی انتهای لوله و صداگیر عقب شود.
زنگزدگی در ماشینهایی که مسافتهای کوتاه طی میکنند بیشتر است، زیرا لوله اگزوز آنقدر هم داغ نمیشود که بخواهد آب را تبخیر کند و همین تجمع آب و رطوبت، موجب زنگزدگی میشود. اگر متوجه زنگزدگی زیاد و خوردگی بیش از حد معمول شدهاید، آسیب صداگیر را در پیش دارید؛ پس صبر نکنید تا اگزوز از هم بپاشد، وسیله نقلیه خود را به یک متخصص نشان دهید تا آن را بررسی کند.
ناقص سوختن موتور میتواند یکی از علائم خرابی اگزوز خودرو باشد. هرچند که دلایل زیادی برای روشن نشدن موتور وجود دارد، قطعا یکی از آنها میتواند اگزوز باشد که احتمالا با روشن شدن چراغ چک موتور، خودش را نشان میدهد. در داخل سرسیلندر، محفظه سوپاپ اگزوز قرار دارد که دود خروجی از موتور را به منیفولد اگزوز و سپس لوله آن وارد میکند. اگر هر نوع انسداد یا رسوب در سیستم اگزوز وجود داشته باشد، بخارها به خوبی از محفظه خارج نمیشوند و همین مسئله باعث میشود موتور از کار بیفتد.
بین منیفولد اگزوز و سر موتور، واشر منیفولد قرار دارد. اگر در قسمتی از این واشر، نشتی یا پارگی وجود داشته باشد که نزدیک سیمکشی یا هر چیز پلاستیکی زیر کاپوت باشد، گرمای خروجی از محفظه اگزوز میتواند باعث سوختن این قطعات پلاستیکی شود. این موضوع بوی بدی که شبیه بوی سوختن موتور است، ایجاد میکند. حتی ممکن است در اثر این سوختگی دود هم ایجاد شود، اما منتظر دیدن دود نباشید و وسیله نقلیه خود را برای به یک تعمیرکار ماهر نشان دهید.
آیا به نظر میرسد که انتهای لوله و صداگیر عقب شما نسبت به حالت عادی به سمت زمین آویزان شده است؟ این مسئله میتواند عوامل متعددی داشته باشد؛ شاید یکی از زیرگیرهای اگزوز خراب شده باشد، شاید هم لوله آسیب دیده یا خم شده است. در هر صورت قبل از اینکه مشکل بدتر شود، باید بررسی شود، زیرا رانندگی با اگزوزی که در این شرایط قرار دارد، باعث میشود مشکل با سرعت بیشتری تشدید شود.
اگر منیفولد اگزوز ترک خورده و نشتی داشته باشد، ممکن است سوپاپهای اگزوز را بسوزاند و واشر آنها را بر روی سیلندرهای موتور تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است فشار برگشتی ایجاد شده و باعث از بین رفتن قدرت موتور، ترق تروق کردن و سوختن ناقص شود. حتی یک صدای تیک تیک از محفظه موتور، میتواند یکی از علائم خرابی اگزوز خودرو در قسمت منیفولد باشد.
یکی دیگر از علائم خرابی اگزوز خودرو زمانی است که وسیله نقلیه شما در حال حرکت است و صدایی از زیر ماشین شنیده میشود که شبیه صدای تکان دادن یک جعبه سنگ است. در این موقعیت، احتمالا مشکل از مبدل کاتالیزوری باشد که دچار خرابی فاجعه باری شده است؛ قطعات اصلی داخلی خراب شده و باید تعویض شود.
لرزشهای عجیبی که از فرمان یا پدال گاز حس میشود، از علائم خرابی اگزوز خودرو و نشانهی قطعی نشتی آن است. اگر نشتی اگزوز بزرگ باشد، ممکن است احساس کنید کل ماشین میلرزد. این لرزشها یک مسئله ایمنی بزرگ است، زیرا میتواند توانایی شما را در کنترل دقیق خودرو، تحت تاثیر قرار دهد.
یکی از محتملترین علائم خرابی اگزوز خودرو یا اولین چیزی که به احتمال زیاد در صورت نیاز به تعمیر اگزوز متوجه خواهید شد، افزایش صدای موتور است. سیستم اگزوز، صدای موتور را پایین نگه میدارد، اما نشتی اثر آن را خنثی میکند. نقاط احتمالی برای نشتی اگزوز، منیفولد و اتصالاتی هستند که در امتداد سیستم اگزوز وجود دارند. نشتی موتور در منیفولد میتواند صدای موتور را تا حد زیادی افزایش داده و احتمالاً به بخارهای مضر اجازه میدهد وارد کابین سرنشینان شود و شما را در معرض خطر مسمومیت با بخارات سمی قرار دهد.
اگر متوجه شدید ماشین شما دود زیادی تولید میکند، احتمالا مشکلی در اگزوز شما پیش آمده است. حتی رنگ دود هم میتواند دقیقاً به شما بگوید که چه اتفاقی در حال رخ دادن است.
هنگامی که شمع خودرو معیوب باشد، این مشکل خود را با صدای پت پت از اگزوز نشان میدهد.
زمانی که ترکیب سوخت و اکسیژن در خودرو بههم میخورد، عمل احتراق به درستی صورت نمیگیرد و میزان گازهای خروجی از محفظه احتراق بیشتر میشود و ممکن است هنگامی که خودرو درجا کار میکند صدای پت پت از اگزوز شنیده شود.
این صافی باید در زمانهای مشخصی تعویض شود و در صورتی که صافی دچار گرفتگی و آلودگی باشد سبب ایجاد صدای پت پت در اگزوز میشود.
انژکتور در ورودی سیلندر قرار دارد و باید سوخت را در زمان معین و براساس میزانی که کامپیوتر خودرو برای آن مشخص کرده است، سوخت را به درون سیلندر تزریق کند. سوخت از سوزن انژکتور به درون سیلندر پاشیده میشود و وجود عیب در آنها با صدای پت پت در اگزوز خود را نشان میدهد.
یکی از عواملی که میتواند باعث ایجاد صدای پت پت در اگزوز شود، تنظیم نبودن قطعات الکترونیکی خودرو و سیستم برق رسانی است.
زمانی که ای سی یو به کویل دستور میدهد تا ارسال برق را برای احتراق قوی بیشتر کند موجب عطسه زدن اگزوز میشود.
زمانی که میخواهید شتاب گیری کنید و پدال گاز را بیموقع فشار دهید، اگزوز عطسه میزند.
معویب بودن وایرها و خرابی آن باعث صدای عطسه در اگزوز میشود همچنین گاهی اوقات ممکن است در اثر انفجار، فیلتر هوا پاره شود.
اگزوز خودرو وظیفه مدیریت گازهای حاصل از احتراق را به عهده دارد و اگر قطعات آن خراب باشد، عملکرد درستی از خود نشان نخواهد داد همچنین هوای مرطوب و شرجی سبب فرسودگی سریع اگزوز خودرو میشود؛ بنابراین اگر خودرو در چنین آب و هوایی قرار دارد حتما در زمانهای معینی اگزوز را بررسی کنید. سرویسهای دورهای خودرو نیز میتواند سبب جلوگیری از ایجاد صداهای اضافه در اگزوز خودرو شود. صداهای اگزوز را جدی بگیرید چراکه ممکن است به قطعات و بخشهای مختلف آن آسیب وارد کند و هزینه زیادی را به همراه داشته باشد. سیستم برق رسانی خودرو نیز بسیار اهمیت دارد و وجود مشکل را با صدا در اگزوز نشان میدهد که تمام اینها با اهمیت دادن به بررسیهای دروهای خودرو قابل حل است و مانع از خرج هزینههای بالا برای خودرو میشود.
شاید برای شما هم دیدن وصل بودن زنجیز به اگزوز کامیون و اتوبوس تصویری آشنا باشد. این زنجیرها میتوانند بار الکتریکی حاصل از مولکولهای هوا با بدنه و دوده اگزوز را با تانکیر و چرخها را به زمین میرساند و آن را تخلیه میکند.
صرف نظر از نوع وسیله نقلیهیتان،اگر از هر یک از علائم بالا را مشاهده کردید، در رابطه با ایمنی و عملکرد ماشین ریسک نکنید و آن را برای بازرسی و تعمیر به مکانیکی ببرید. برای اینکه علائم خرابی اگزوز خودرو که در بالا نام برده شد به وجود نیاید، بهتر است هر یک تا دو سال، سیستم اگزوز را توسط متخصص مورد بررسی قرار دهید تا از صحت آن مطمئن شوید و اگر مشکلی وجود داشت، بیشتر نشود.
نظرات خود را برای ما ارسال کنید