بلایی که کمبود ویتامین B۱۲ بر سر شما می آورد

ویتامین B12 چیست؟

ویتامین ب۱۲ مانند سایر ویتامین‌های گروه B، یک ویتامین محلول در آب است‌. این یعنی می‌تواند در آب حل شود و از طریق جریان خون حرکت کند. بدن انسان می‌تواند این ویتامین را تا چهار سال در خود ذخیره کند‌. هرگونه مقادیر اضافی این ویتامین از طریق ادرار دفع می‌شود.

ویتامین ب۱۲ دارای بزرگترین و پیچیده‌ترین ساختار است. این ویتامین به طور طبیعی، در فرآورده‌های گوشتی وجود دارد. به صورت صنعتی نیز فقط از طریق سنتز تخمیری باکتریایی تولید می‌شود.

کمبود ویتامین ب۱۲ زمانی رخ می‌دهد که بدن به اندازه کافی آن را دریافت نکند. این امر می‌تواند سبب آسیب‌های شدید و جبران ناپذیر به سیستم عصبی و مغز شود. حتی اگر میزان این ویتامین کمی پایین‌تر از حد طبیعی باشد، می‌تواند موجب بروز علائمی مانند افسردگی، سردرگمی، مشکلات حافظه و خستگی شود. با این حال، این نشانه‌ها به تنهایی برای تشخیص کمبود ویتامین B12 کافی نیست.

سایر علائم کمبود ویتامین ب۱۲ شامل یبوست، از دست دادن اشتها و کاهش وزن می‌شود. با تشدید این علائم، ممکن است به اختلالات عصبی مانند بی‌حسی و گز گز دست و پا دچار شوید‌. برخی افراد نیز در حفظ تعادل بدن شان با مشکل مواجه می‌شوند.

نوزادانی که کمبود ویتامین ب۱۲ دارند، ممکن است حرکات غیر عادی، مانند لرزش صورت از خود نشان دهند. همچنین در صورت عدم درمان، به اختلالاتی مانند رفلکس معده، بیماری‌های تغذیه‌ای، حساسیت و مشکل در رشد دچار شوند.

کمبود ویتامین B12 سبب آسیب دائمی به اعصاب و مغز شده و خطر ابتلا به روان پریشی، جنون و زوال عقل را افرایش می‌دهد. میزان ناکافی این ویتامین در بدن، سبب بروز کم خونی و علائمی مانند خستگی، تنگی نفس و نامنظم شدن ضربان قلب می‌شود.

در صورت ابتلا به کم خونی ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:

• وجود زخم در دهان یا زبان
• کاهش وزن
• رنگ پریدگی یا زرد شدن پوست
• اسهال
• مشکلات قاعدگی

کمبود ویتامین ب۱۲ همچنین باعث ابتلا به عفونت و بروز اثرات ناشی از آن می‌شود.

چه کسانی در معرض خطر کمبود ویتامین B12 قرار دارند؟

گیاهخواران با خطر کمبود ویتامین ب۱۲ مواجه هستند، زیرا در رژیم غذایی آنها محصولات حیوانی وجود ندارد. گیاهخواران در دوران بارداری و شیردهی با تشدید این کمبود مواجه می‌شوند، زیرا غذاهای گیاهی فاقد کوبالامین بوده و نمی‌تواند در طولانی مدت سلامت فرد را تضمین کند.

افردا مبتلا به کم خونی بدخیم (کم خونی پرنیسیوز) ممکن است دچار کمبود ویتامین ب۱۲ باشند. کم خونی بد خیم نوعی بیماری خودایمنی است که خون را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بدن بیماران مبتلا به این اختلال، فاکتور داخلی (IF) که نوعی پروتئین موجود در معده است و به بدن اجازه جذب ویتامین ب۱۲ را می‌دهد، به اندازه کافی وجود ندارد.

سایر گروه‌های در معرض خطر عبارتند از:

• بیماران مبتلا به بیماری‌های مربوط به روده کوچک؛ برای مثال افرادی که روده آنها از طریق جراحی کوتاه شده است، زیرا بدن آنها نمی‌تواند به درستی کوبالامین جذب کند.
• افراد مبتلا به بیماری کرون، البته شواهد کافی برای تایید این موضوع وجود ندارد.
• افراد مبتلا به گاستریت (ورم معده)، سلیاک، بیماری التهابی روده و اعتیاد به الکل نیز ممکن است به کمبود ویتامین B12 دچار شوند، زیرا این بیماری‌ها باعث کاهش جذب مواد مغذی می‌شود.

به افرادی که برای درمان دیابت متفورمین مصرف می‌کنند، توصیه می‌شود میزان ویتامین ب۱۲ خود را کنترل کنند، زیرا این دارو ممکن است جذب ویتامین ب۱۲ را کاهش دهد. یکی از روش‌های درمانی برای جبران کمبود ویتامین ب۱۲ در افرادی که توانایی جذب مواد مغذی ندارند، آمپول ویتامین b12 است.

مکمل‌های ویتامین B 12

بعضی افراد در جذب ویتامین ب۱۲ از طریق منابع غذایی مشکل دارند و ممکن است به مصرف مکمل نیاز پیدا کنند. از جمله این افراد می‌توان به افراد مسن، مبتلایان به کم خونی بد خیم، بیماری آکلروهیدرا و اختلالات روده اشاره کرد، که بدن شان نمی‌تواند مواد مغذی و ویتامین ب۱۲ را جذب کند.

مکمل‌ها را می‌توانید به صورت خوراکی یا اسپری بینی مصرف کنید. در شرایطی که مکمل‌های خوراکی کمبود این ویتامین را جبران نکند، ممکن است به شما ویتامین ب۱۲ تزریق شود.

گیاهخواران می‌توانند برای جلوگیری از کمبود ویتامین ب۱۲، به ویژه در دوران بارداری و شیردهی مکمل مصرف کنند، زیرا رژیم غذایی آنها فاقد محصولات گوشتی است و نمی توانند به طور طبیعی این ویتامین را جذب کنند.

عوارض جانبی ویتامین B 12

عوارض جانبی مصرف ویتامین ب۱۲ بسیار محدود است و طبق این گزارش مصرف آن حتی در مقادیر بالا (به طور مثال ۱۰۰۰ میکروگرم) برای بدن مضر نیست. تا پیش از سال ۲۰۰۱، هیچ عارضه جانبی برای مصرف ویتامین ب۱۲ ثبت نشده بود، تا اینکه فردی در آلمان گزارش کرد که در اثر مصرف مکمل B12، دچار آکنه روزاسه (rosacea) شده و بعد از آن نیز، چندین مورد ابتلا به جوش گزارش شد.

سیانوکوبالامین، نوعی مکمل تزریقی است ‌که حاوی مقدار بسیار کمی سیانید (نوعی ماده سمی) است و نگرانی‌هایی درباره اثرات احتمالی آن به وجود آمده است.
با این حال، سیانید به صورت طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات وجود دارد و خطر جدی برای سلامت محسوب نمی‌شود. هر چند مصرف این مکمل‌، برای افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی توصیه نمی‌شود.

شما تجربه ای از کمبود یا مصرف ویتامین B12 دارید؟ تجربیات تان را در این زمینه با ما به اشتراک بگذارید…

منابع ویتامین B12

ویتامین ب۱۲ به طور طبیعی در محصولات حیوانی مانند ماهی، گوشت، تخم مرغ و لبنیات وجود دارد و معمولا در غذاهای گیاهی یافت نمی‌شود. بهترین مواد غذایی حاوی ویتامین b12 شامل موارد زیر است:

• گوشت گاو
• گوشت خوک
• گوشت مرغ و ماکیان
• گوشت بره
• ماهی، به ویژه روغن ماهی کوچک و ماهی تن
• محصولات لبنی مانند شیر، پنیر و ماست
• برخی از محصولات مخمرهای غذایی
• تخم مرغ

برخی از انواع شیر سویا و غلات صبحانه نیز با ویتامین ب۱۲ غنی شده‌اند. پیشگیری از کمبود ویتامین‌ها آسان است: یک رژیم غذایی متعادل را دنبال کرده و به اندازه کافی مواد مغذی دریافت کنید.

خواص ویتامین B12 برای بدن

ویتامین ب۱۲ برای عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی بسیار مهم است. همچنین در تشکیل گلبول‌های قرمز نقش داشته و به ایجاد و تنظیم DNA کمک می‌کند. متابولیسم همه ی سلول های بدن به ویتامین ب۱۲ وابسته است، زیرا این ویتامین در سنتز و ترکیب اسیدهای چرب و تولید انرژی نقش دارد‌. ویتامین ب۱۲ از طریق کمک به بدن در جذب اسید فولیک، سبب آزاد شدن انرژی می‌شود.

بدن انسان در هر دقیقه، میلیون‌ها گلبول قرمز تولید می‌کند. این سلول‌ها بدون ویتامین ب۱۲ نمی‌توانند به درستی تکثیر شوند. اگر سطح این ویتامین در بدن بسیار کم باشد، تولید گلبول‌های قرمز کاهش یافته و به کم خونی دچار می‌شوید.

میزان روزانه ی ویتامین B 12 مورد نیاز بدن

موسسه ملی سلامت در ایالت متحده (NIH) توصیه می‌کند که نوجوانان و بزرگسالان بالای ۱۴ سال، باید روزانه ۲.۴ میکروگرم ویتامین b12 مصرف کنند. این میزان برای خانم‌های باردار و شیرده به ترتیب ۲.۶ و ۲.۸ میکروگرم است.

مصرف زیاد ویتامین ب۱۲، مضر نبوده و تا امروز گزارشی مبنی بر مسمومیت بدن در اثر مصرف بیش از حد آن گزارش نشده‌است. با این حال، همیشه توصیه می‌شود قبل از مصرف مکمل‌ها، با پزشک مشورت کنید.

برخی داروها مانند مهارکننده‌های پروتون پمپ (مثل امپرازول) و آمینوسالیسیلیک اسید که برای بیماری هایی مثل کرون و بیماری های التهابی روده استفاده می شود ، ممکن است با ویتامین ب۱۲ تداخل داشته باشند و روند جذب آن را با مشکل مواجه کنند.

آنتی بیوتیک‌هایی نظیر کلرامفنیکل نیز ممکن است روند تولید گلبول‌های قرمز را در افرادی که مکمل‌های B12 مصرف می‌کنند، دچار اختلال کند.