تفاوت نت ملی با شبکه جهانی اینترنت در چیست؟

این روزها بحث در خصوص اینترنت ملی و تفاوت آن با شبکه جهانی اینترنت بسیار داغ است. اما آیا واقعا تفاوت شبکه اینترانت با اینترنت را می‌دانید؟ امروز قصد داریم به بررسی این تفاوت بپردازیم.

گجت نیوز: اگر در حال حاضر مشغول مطالعه این متن هستید، احتمالا اینترنت را به خوبی می‌شناسید. همچنین احتمالا نام کلمه اینترانت نیز اخیرا زیاد به گوشتان خورده باشد؛ چرا که در ساعاتی از شبانه‌روز، عملا عضو یک شبکه اینترانت هستید! با این حال آیا به تفاوت این دو شبکه دقیق‌تر فکر کرده‌اید؟

ساده‌ترین توضیح برای تفاوت اینترنت و اینترانت احتمالا این است که اینترنت شبکه‌ای جهانی از کامپیوترها و افراد است که اطلاعات خود را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند. از سوی دیگر، اینترانت نیز شبکه‌ای از کامپیوترها به منظور تبادل اطلاعات است. با این وجود به دلایل امنیتی، به اشتراک‌گذاری اطلاعات در اینترانت تنها محدود به افرادی خاص است که اجازه دسترسی به آن را داشته باشند.

شبکه‌های اینترانت عموما توسط مدیران برای کارمندان طراحی می‌شوند تا از این طریق امکان درز اطلاعات به افراد خارج از مجموعه فراهم نباشد. شبکه اینترانت معمولا با هدف‌های خاصی طراحی می‌شود که مهم‌ترین آن‌ها به اشتراک‌گذاری امن اطلاعات بدون نگرانی از بابت دسترسی ناخواسته سایرین است.

البته مواردی که گفته شد، بیان ساده‌ای از تفاوت اینترنت و اینترانت است. با این وجود، اختلاف بین این دو شبکه فراتر از این است و این دو در ساختار کلی، امنیت و میزان دسترسی کاربران با هم تفاوت دارند.

در ادامه این متن با گجت نیوز همراه باشید تا به بررسی دقیق‌تر تفاوت میان این دو شبکه بپردازیم.

اینترنت چیست؟

در سال ۱۹۸۹، یک محقق در حوزه علوم کامپیوتر با نام تیم برنرز لی طرحی را به CERN ارائه کرد و در آن از ایده تدوین یک شبکه جهانی اطلاعات سخن گفت که در آن، جامع بودن و قابلیت به اشتراک‌گذاری وسیع اطلاعات اهمیت بیشتری نسبت به طراحی بصری جذاب داشت! ایده اصلی برنرز لی، تخصیص فضایی برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات و داده‌های مهم با دیگران و امکان دسترسی سریع به آن بود.

پس از سی و سه سال، تیم برنرز لی نشان شوالیه دریافت کرد و تعریف او از این شبکه، زمینه‌ساز ابداع شبکه جهانی اینترنت شد. به این ترتیب، اینترنت به فضایی تبدیل که در آن همه افراد می‌توانستند اطلاعاتی که گمان می‌کردند مهم است را منتشر کنند تا همه افراد عضو این شبکه در سرتاسر دنیا بتوانند در صورت نیاز به آن‌ها دسترسی داشته باشند.

نکته مهم در تعریف شبکه اینترنت، اندازه بسیار بزرگ آن است؛ به طوری که در هر لحظه میلیاردهای کامپیوتر و میلیون‌ها نفر از سرتاسر دنیا به این شبکه دسترسی دارند. در صورتی که شما هم از کابل LAN استفاده می‌کنید یا به یک شبکه وای فای متصل هستید، احتمالا شما هم یکی از این میلیون‌ها فردی هستید که در آن واحد به این شبکه متصلید!

اینترانت چیست؟

از همان ابتدا کاربران اینترنت نگران امنیت داده‌های خود در این شبکه بودند. تقریبا همه افرادی که از اینترنت استفاده می‌کنند، طرفدار دسترسی آزاد و رایگان به اطلاعات هستند؛ به شرطی که این اطلاعات رمز حساب‌های بانکی یا اسرار خانوادگی یا کاری‌شان نباشد!

برای طراحی یک شبکه که نگرانی‌های فوق را رفع کند، دو فاکتور مهم دسترسی‌پذیری و امنیت اطلاعات که در ذات، ناقض یکدیگر هستند، باید مورد توجه قرار گیرند. ساده‌ترین راه برای انجام این کار، تدوین شبکه‌ای محدودتر برای اشتراک اطلاعات است که تنها افراد خاصی بتوانند در آن عضو شوند و موانع امنیتی سخت‌گیرانه مانع دسترسی سایرین به اطلاعات آن شود. این، مبنای تدوین شبکه اینترانت بود.

از بسیاری جهات، شبکه اینترانت قدمت بیشتری نسبت به اینترنت دارد؛ چرا که پیش از این که برنرز لی و سایر برنامه‌نویسان ایده شبکه جهانی اینترنت را مطرح کنند، سیستم‌های دسترسی محدود اطلاعات در کمپانی‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گرفت. به گزارش موزه تاریخ کامپیوتر، نخستین شبکه‌های اشتراک اطلاعات با دسترسی محدود در دهه ۷۰ میلادی در بخش تحقیقات پیشرفته وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار داشت. این روند در دهه ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی در بسیاری کمپانی‌ها ادامه یافت.

شبکه‌های اینترانت مدرن، نظیر آنچه در این روزها در کشورمان شاهدش هستیم نیز در همین چارچوب تعریف می‌شوند؛ چرا که اشتراک اطلاعات در آن‌ها تنها محدود به افرادی‌ست که اجازه دسترسی به این شبکه را دارند.

تفاوت در دسترسی شبکه‌های اینترنت و اینترانت

یک شبکه لن (LAN) مجموعه‌ای از کامپیوترهایی‌ست که درون یک اتاق قرار گرفته‌اند. از سوی دیگر، اینترانت نیز مجموعه‌ای از رایانه‌هایی‌ست که به یک مجموعه خاص نظیر یک دانشگاه، یک کمپانی و یا در ابعاد بزرگ‌تر، یک کشور تعلق دارند. همچنین اینترنت هم شبکه‌ای از تمامی کامپیوترهای کره زمین است. البته در صورتی که ماهواره‌ها را هم به حساب بیاوریم، اینترنت پا را از کره زمین هم فراتر خواهد گذاشت! در حقیقت تعریف اینترنت، دسترسی به تمامی اطلاعات سطح کره زمین است!

البته این به معنای محدودیت گسترده در اینترانت نیست؛ چرا که کاربران این شبکه هم می‌توانند به سادگی هر اطلاعاتی که مایل باشند را با سایر افراد شبکه به اشتراک بگذارند. با این حال افراد خارج از این شبکه قادر به دسترسی به این اطلاعات نخواهند بود.

به بیان دیگر، اینترانت از همان پروتکل‌ها و ابزارهای شبکه اینترنت استفاده می‌کند. با این حال، تنها افرادی که توسط مدیر شبکه (َAdministrator) تایید صلاحیت می‌شوند، قادر به دسترسی به اطلاعات موجود در این شبکه خواهند بود. مدیران شبکه اینترانت همچنین به منظور قطع دسترسی افراد خارج از شبکه به اطلاعات، با نصب فایروال‌ها و سایر تدابیر امنیتی اجازه ورود و خروج اطلاعات به اینترنت جهانی را نمی‌دهند.

بنابراین بر خلاف اینترنت که یک شبکه جهانی و بدون محدودیت است، شبکه اینترانت خصوصی و در ابعاد محدود است.

هدف از شبکه‌های Internet و Intranet

پاسخ به این سوال که “هدف از اینترنت چیست” در چارچوب این مقاله نمی‌گنجد. با این وجود، اینترنت را می‌توان شاهراه دسترسی به اطلاعات و داده‌های مختلف دانست. به عنوان مثال، فردی که به اینترنت دسترسی داشته باشد، می‌تواند در صورت بر خوردن به هر مشکلی، گوگل یا ویکی پدیا را باز کرده و پاسخ سوالش را در آن بیابد. همچنین سایر وبسایت‌ها نظیر گجت نیوز هم از دیگر منابع اینترنت محور هستند که در ابعاد گسترده در اختیار کاربران تمامی دنیا قرار دارند.

این امر البته در خصوص سایر اپلیکیشن‌های اینترنت محور نظیر بازی‌های آنلاین، سرویس‌های ارتباط اجتماعی و… نیز صادق است. فصل مشترک تمامی این قابلیت‌ها دسترسی گسترده به اطلاعات جهانی است.

از سوی دیگر اینترانت عموما هدف کاملا متفاوتی دارد. این شبکه را می‌توان مدلی کوچک‌تر و محدودتر از شبکه اینترنت دانست که به منظور انتقال مطمئن و امن اطلاعات میان افرادی خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری افراد، اینترانت را به جای شبکه‌ای برای دسترسی به اطلاعات گوناگون، بستری برای همکاری می‌دانند؛ چرا که در این شبکه، کاربران واجد شرایط می‌توانند با یکدیگر به تعامل پرداخته و بعضا هدف مشترکی را دنبال کنند. به عنوان مثال، یک دانشگاه می‌تواند مثال خوبی برای اینترانت باشد؛ چرا که شبکه داخلی آن تنها برای کارکنان و دانشجویان آن در دسترس است.

البته این روزها در پی نا آرامی های به وجود آمده در کشور، کاربرد اینترانت در ایران برای مردم کاملا مشهود شده است. متاسفانه در بسیاری از روزها دسترسی به اینترنت بین الملل در اپراتورهای همراه قطع شده و در واقع اینترانت ملی فعال می‌شود؛ در واقع شبکه ای که به اینترنت ملی در ایران معروف شده همان اینترانت است که دسترسی به شبکه جهانی اینترنت برای کاربران در آن محدود شده است.

امنیت اینترنت بیشتر است یا اینترانت؟

امنیت اطلاعات و تلاش‌های موفق یا ناموفق افراد یا گروه‌های مختلف برای دسترسی به داده‌ها مهم‌ترین کلیدواژه‌های تکنولوژیک قرن ۲۱ هستند. در سال ۲۰۱۷ موسسه اعتباری Equifax آمریکا باعث لو رفتن اطلاعات حساب‌های ۱۴۷ میلیون نفر در اینترنت شد. همچنین در سال ۲۰۱۳ نیز هکرها موفق شدند اعتباری بالغ بر ۴۰ میلیون دلار را از حساب خریداران فروشگاه Target خارج کنند. بر همین اساس به نظر می‌رسد امنیت اطلاعات مقوله چندان ساده‌ای نیست و حتی نام‌های شناخته‌شده جهانی هم قادر نیستند تضمینی برای امنیت داده‌های کاربران بدهند.

هدف شبکه‌های اینترانت مقابله با رخ دادن این دست اتفاقات است. مدیران شبکه‌های اینترانت با ایجاد محدودیت در داده‌های قابل دسترس و افرادی که قادر به استفاده از شبکه هستند، خطرات احتمالی برای کاربران را به حداقل رسانده و سطح بالایی از امنیت را برای آن‌ها فراهم می‌کنند؛ چرا که بسیاری از عوامل مخرب نظیر هکرها راهی برای ورود به شبکه و دسترسی به اطلاعات کاربران ندارند.

شبکه اینترنت به طور کلی برای دسترسی آزاد به اطلاعات طراحی شده است.‌ بنابراین هرکسی که از این شبکه استفاده می‌کند، به نوعی میزان مشخصی ریسک در زمینه اشتراک داده‌ها را می‌پذیرد تا به برخی اطلاعات دیگر دسترسی پیدا کند.

در این میان البته ابزارهایی هستند که سعی دارند با محدود کردن دسترسی‌ها امنیت بالاتری را برای کار با اینترنت فراهم کنند. با این حال، از یک سطح مشخص به بعد، هیچ ابزاری قادر به تضمین کردن اتصال امن به اینترنت نیست و باید ریسک‌های مختلفی را در این زمینه پذیرفت.

بنابراین به نظر می‌رسد تا زمانی که بستر اینترنت نتواند امنیت داده‌های کاربران و حریم شخصی آنان را حفظ کند، به نظر می‌رسد شبکه‌های اینترانت به شکل‌هایی گوناگون توسط موسسات، رئیسان و یا حتی دولت‌ها طراحی شده و در اختیار کاربران قرار خواهند گرفت.