سد پارسیان ممسنی یک پروژه ملی رها شده در استان فارس فقط در حد شعار !

 سد و نیروگاه پارسیان یکی از کهنه‌ترین دردها و مطالبات مردم در حوزه‌های آب شرب، کشاورزی، زیست‌محیطی، نیرو و انرژی است که با گذشت یک دهه از آغاز طرح همچنان بلاتکلیف مانده است.

خبرگزاری فارس :  تاریخچه سد پارسیان به سال ۷۰ – ۷۳ بازمی‌گردد که پس از انجام طرح‌های مطالعاتی بسیار در سال ۹۱ با اعتبار ۴۱۰ میلیارد ریال ساخت آن آغاز شد و به گفته مسؤولان وقت بنا بود در سال ۹۳ عملیات اجرایی فاز اول آن به اتمام برسد و با آغاز سال ۹۷ همزمان این سد به بهره‌برداری برسد.

هدف از اجرای ساخت این سد بنا به گفته ابراهیم شاه قاسمی استاد دانشگاه تهران و از مجریان این سد، تامین آب کشاورزی بخش‌هایی از دشت حاشیه رودخانه فهلیان در شهرستان‌های ممسنی و رستم و تامین نیاز آبی صنایع و تولید انرژی برقابی بود.

علاوه بر این، پیش‌بینی‌هایی برای توسعه فرهنگی و اجتماعی از جمله ایجاد امکانات رفاهی و تفریحی، ایجاد زمینه لازم برای افزایش تولیدات کشاورزی و دامپروری و تأمین آب شرب و جلوگیری از مهاجرت و ایجاد اشتغال با توسعه گردشگری، بهبود کشاورزی و دامپروری و افزایش درآمد مردم منطقه نیز ذکر شده بود.

از زاویه توسعه منطقه‌ای نیز ایجاد اشتغال برای افراد بومی در زمان اجرای طرح به طور متوسط سالانه ۷۰۰ نفر در نظر گرفته شد، موضوعی که هیچ وقت به وقوع نپیوست و مسؤولین وقت، در زمان انجام احداث راه دسترسی هم به بهانه‌های مختلف فرزندان منطقه را از کار برکنار کردند.

حجم آب قابل استحصال ۳۰۷ میلیون متر مکعب تخمین زده شد، افزایش زمین‌های زیر کشت آبی تا ۷۶۹۲ هکتار پیش بینی شد و تنوع شغلی و مواردی دیگر به عنوان اهداف طرح بیان شده که این اهداف همچنان در سبد آرزوهای خانوارهای بخش دشمن‌زیاری جا خوش کرده‌اند.

چشم به راهی کشاورزان و سرآبی که روز به روز دورتر می‌شود

اراضی منطقه فهلیان از مرغوب‌ترین مناطق کشاورزی است و تامین به هنگام آب توسط این سد می‌تواند کشاورزی را در این منطقه رونقی مضاعف دهد» این ضرورتی است که شاه قاسمی در ساخت این سد بیان کرده و گفته بود سد پارسیان با جمع‌آوری و ذخیره کردن سیلاب‌های فصلی و آب‌های سطحی مانع از خسارات خشکسالی به کشاورزان منطقه می‌شود.

بررسی‌های میدانی  حکایت از خشک‌کامی کشاورزان و مزارع و باغات ممسنی و رستم دارد و چشمان اهالی همچنان به راه آب‌های سرگردان در پشت تونل‌های سد پارسیان است و مردم روستاهای اطراف نیز با هر بارش زمستانی از ترس غرق شدن به شهرهای شیراز و نورآباد مهاجرت می‌کنند.

سد پارسیان و لزوم احداث آن

ابراهیم شاه‌قاسمی در گفتگویی که با یکی از نشریات محلی در این باره انجام داد اذعان داشت: تاریخچه سد پارسیان یا گورک به سالهای ۱۳۷۰ تا ۱۳۷۳ بر می­‌گردد.

وی بیان داشت: مهندسین مشاور تهران-سحاب تحت مدیریت اینجانب، قراردادی را با سازمان آب منطقه­‌ای فارس (در آن مقطع زمانی فارس، بوشهر و کهکیلویه و بویراحمد) تحت عنوان مطالعه بندهای کوتاه انحرافی بر روی رودخانه­‌های زهره و مارون در حوزه جغرافیایی استان کهکیلویه و بویراحمد منعقد نمود.

وی اشاره کرد: اینجانب مثل هر همشهری دیگری، به‌دلیل علاقه‌مندی به شهرستان از یک طرف و احساس دین نسبت به این شهرستان و مردم خوب آن از طرف دیگر، صلاح را در این دانستم که از این فرصت حداکثر استفاده را به‌عمل آورم. لذا در چارچوب همین قرارداد و در خارج از مرزهای جغرافیایی استان کهکیلویه و بویراحمد و آن هم نه سدی از نوع کوتاه انحرافی بلکه مطالعه سدی ذخیره­‌ای را در حوضه آبریز رودخانه زهره با هدف تامین آب اراضی شهرستان ممسنی با کمک همکاران خود، آغاز نمودیم.

کار جستجو برای جایگاهی مناسب به‌منظور ذخیره سازی آب هم از طریق  نقشه­‌های توپوگرافی و هم با گشت زنی و مراجعه به مکانهای مورد نظر برای تامین آب اراضی دشت­های رستم، فهلیان، جاوید و… پیگیری شد.

به گفته این استاد دانشگاه، گزینه­‌های مختلفی بر روی سرشاخه­‌های شور و شیرین فهلیان مطالعه گردید، حتی موضوع انتقال بین حوضه ای و از جمله انتقال از سرشاخه­‌های کارون، (رودخانه بشار) با احداث سد تنگ سرخ و انتقال آب به صحرای دار و از آنجا به تنگه گویم در مجاورت روستای جوزاربکش مطالعه شد تا به این شکل از طریق شاخه شیرین وارد رودخانه فهلیان گردد (طرحی که هم اکنون برای تامین آب درازمدت شهر شیراز و شهرک‌های اطراف آن مطرح است که در این طرح به‌جای انتقال آب رودخانه بشار به سمت جنوب و شهرستان ممسنی، قرار است به سمت شمال و رودخانه کر و نهایتاً سد درودزن هدایت گردد.)

منسوخ بودن سد سازی در دنیا یک دروغ بزرگ است

شاه‌قاسمی ۷ سال پیش در مورد منع سدسازی و طرح نظریه منسوخ شدن سدسازی در دنیا در دولت‌های قبل نیز گفته‌است: باید دید که در گذر زمان تجربه جهانی در رابطه با موضوع سدسازی چگونه بوده است؟ در کشورهای پیشرفته و پیشرو در این زمینه، مقوله سدسازی در دهه ۷۰ میلادی به اوج خود رسید و سپس روند نزولی به خود گرفت، محتمل ترین دلیل شکل گیری روند نزولی، نه فقط به‌دلایل زیست محیطی که ناشی از این واقعیت است که تا این تاریخ جایگاه­‌های مناسب و با دردسرهای کمتر در ارتباط با اجرای عملیات سدسازی شناسایی شده و فرآیند اجرا در این جایگاه­‌ها تکمیل گردیده است.

از نگاه این استاد دانشگاه، در مجموع حدود ۳۲ درصد از سدهایی که هم اکنون در نقاط مختلف دنیا در دست بهره برداری هستند در آمریکای شمالی و ۱۹ درصد آن­ها در اروپا واقع شده­‌اند.

به گفته وی، این بدین معناست که این کشورها چندین دهه قبل از ما شروع کرده و حجم قابل توجهی از منابع سطحی خود را در چارچوب اهداف ذکر شده ذخیره نموده­‌اند. در این ارتباط کشورهای آمریکا، چین و کشورهای اروپایی، موقعیت ممتاز را دارند.

عضو هیئت علمی پردیس‌های فنی دانشگاه تهران در ادامه می‌گوید: عده­‌ای تصور می­کنند که تنها عامل خشک شدن دریاچه ارومیه، ساخت سدهای بالادست آن است در شرایطی که اثرات مخرب حفر تعداد بسیار زیادی چاه‌های برداشت آب از منابع زیرزمینی و پایین انداختن تراز سطح آب در مجاورت این دریاچه کمتر از ساخت سدهای بالادست نمی­‌باشد، در حالیکه در مباحثات کمتر از آن صحبت می‌­شود. در منطقه خود ما در شهرستان رستم و به‌خصوص دشت رستم یک، بدون اینکه سدی ساخته شده باشد، تغییرات فاحش زیست محیطی نسبت به حدود ۵۰ سال قبل موضوعی قابل رویت است.

باتلاق­ها، بیشه زارها، چشمه سارهای واقع در این دشت و به تبع آنها، انواع و اقسام حیوانات اهلی و جانوران وحشی، پرندگان متنوع خشکی و آبی، انواع ماهی‌ها در جویبارها و بیشه زارهای این دشت فقط در خاطره­‌ها باقی مانده اند.

وی ادامه داد: پر واضح است که در این زمینه نیز همانند دیگر زمینه­‌ها مثالهای متعددی را می­‌توان ارائه نمود که تخریب زیست محیط آن­ها هیچ ارتباطی با موضوع سدسازی نداشته اند.

از نگاه این دکترای محیط زیست و منابع آب، موضوع تخریب و نابود کردن جنگل­های منطقه دشمن زیاری از موضوعاتی است که دل هر بیننده­‌ای را که دانشی حداقل از مسائل آب و خاک و محیط زیست داشته باشد بدرد می­آورد. جنگل را نابود کرده­‌اند و در مقابل چشم مسؤولین شهرستان در شیب­‌های حدود ۴۵ درجه و بالاتر و در امتداد شیب، زمین عاری شده از پوشش گیاهی را شخم می­‌زنند تا به اصطلاح در آن گندم کشت کنند. زمین­هایی که با توجه به جنس خاک آن­ها از فرسایش پذیری بسیار بالایی برخوردارند.

بدیهی است که با هر بارش حجم عظیمی از این خاک شخم خورده شسته شده و راهی رودخانه می­گردد.

به اعتقاد وی، نتیجه هر بار عبور کردن از این جاده هجوم تنش عصبی وحشتناکی است که تا ساعت­ها ادامه دارد و چراهای متعددی که متاسفانه بی پاسخ می­‌مانند. این وضع بسیار تاسف بار نیز نباید مانعی بر سر راه احداث سد پارسیان باشد بلکه باید با برخورد اصولی و اعمال روش­های صحیح آبخیزداری از وقوع این پدیده مخرب جلوگیری نمود.

به گفته شاه‌قاسمی، منتفی نمودن احداث سد پارسیان به‌دلیل وضع اسفبار مراتع طبیعی بالادست آن به معنی تایید وضع موجود و تسلیم در برابر آن است. حتی در شرایط عدم وجود سد پارسیان نیز مسؤولین باید ضمن جلوگیری از ادامه این وضع، هرچه سریعتر نسبت به اجرای روشهای مختلف آبخیزداری، این مشکل را سامان دهند.

از مجموع این صحبت‌ها احداث سد نه تنها برای کشور و استان فارس و دو شهرستان ممسنی و رستم ضروری است بلکه امری انکار ناپذیر است که در صورت هر گونه اهمال‌کاری و تسامح و سنگ‌اندازی فاجعه‌زیست محیطی بزرگی را به دنبال دارد.

وقتی رهاشدن سد، سد راه پیشرفت روستاها می‌شود

سدی که قرار بود زندگی‌بخش روستاهای بخش دشمن‌زیاری ممسنی باشد، به دلیل کم‌کاری‌ها و بهانه‌تراشی‌ها، خود تبدیل به سدی برای آبادانی روستاها شده و پس از قریب به ۱۰ سال بلاتکلیف مانده است و علاوه بر مشکلات عمرانی از حیث فرهنگی و اجتماعی نیز آسیب‌هایی را متوجه بخش دشمن‌زیاری نموده است که در گزارشی جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

روستائیان این منطقه که زمانی روستاهایشان رونق داشته امروز از به حاشیه رانده شدن گلایه دارند. روستائیان معتقدند که ساخت سد و عدم مجوز ساخت‌وساز در روستاها و نبود دیگر خدمات سبب شده که این روستاها به حاشیه رانده و فراموش شوند.

نبود آب سالم، مدرسه، خانه بهداشت و غیره از مهم‌ترین محورهای صحبت‌های روستائیان است که بارها در جلسات مختلف به آن اشاره شده اما گویا قرار نیست که تکلیف سد پارسیان مشخص شود.

از زمان اجرای طرح تا کنون، روستاهای ده‌گپ، بلوطک، بالمنگان، اسلام آباد، بلمینی، گورک و دره‌تلخ بخش دشمن‌زیاری شهرستان ممسنی به دلیل قرارگیری در بالادست سد پارسیان اجازه ساخت و ساز جدید یا حتی بازسازی منازل خود را ندارند و به جز مواردی خاص در روستای ده‌گپ و بلمینی تا کنون اقدام مهمی در دیگر روستاها صورت نگرفته‌است؛ چراکه از سال ۸۸ با ابلاغ شرکت توسعه منابع آب هرگونه ساخت و ساز در روستاهای اطراف سد و مستحدثات آنها ممنوع است.

در سایه تاخیر در اجرای سد مشکلاتی در روستاهای مذکور از جمله روستای بلوطک به وجود آمده و برخی از اهالی وارد حریم و مسیر رودخانه شده و اقدام به ساخت و ساز کردند که این موضوع در کنار غیرقانونی بودن ممکن است خطراتی نیز برای ساکنان روستا داشته باشد.

اهالی روستای بلوطک ضمن گلایه از ادامه دار شدن این بلاتکلیفی و بروز ناهنجاری در ساخت و ساز، درباره این ساخت‌وسازها می‌گویند: عده‌ای از اهالی روستا با ساخت‌وساز مسیر اهالی روستا به رودخانه را بستند و حتی چند متری از رودخانه را سنگ‌چین کرده و اجازه ورود به رودخانه را به دیگر اهالی نمی‌دهند.

بدون شک این ساخت و سازها با برنامه و به منظور استفاده‌های بیشتر از فروش اراضی و منازل مسکونی در آینده است که امیدواریم با تدبیر به هنگام بنیاد مسکن شهرستان و استان شاهد ادامه این رویه غلط و غیراخلاقی و بسیار خطرساز با توجه به قرارگیری ساخت و سازها در حریم رودخانه نباشیم.

عکس آرشیو|۵ ابان ۱۴۰۰ : استاندار فارس با اشاره به بازدید از سد پارسیان گفت: با پیگیری‌های نماینده مجلس و قول مساعدی که از رییس جمهور و وزیر نیرو گرفته‌ایم، به زودی شاهد تکمیل و به بهره برداری رسیدن این سد پس از ۲۸ سال باشیم.

وعده‌های امیدبخش و گام‌های سست

سد پارسیان در گذر سالیان متمادی، یکی از مهمترین شعارهای انتخاباتی در سطح ملی، استانی و شهرستانی مسؤولان اجرایی و نمایندگان مجلس بوده و همچنان بسیاری از مسؤولان به این بهانه سرکشی از مناطق و برگزاری جلسه و نشست را در دستور کار خود دارند.

اما نکته واضح و مهم قابل طرح، پاسخ به یک سؤال مردم است؟ اراده جمعی مجمع نمایندگان فارس که تعدادشان از ۱۸ به ۲۰ خواهد رسید در این موضوع تا چه‌ حد است، آیا مجید انصاری به تنهایی باید پیگیر این موضوع که به بیان او یک مسأله مهم ملی است باشد یا عزم دیگر نمایندگان استان را نیز می‌طلبد؟

استاندار فارس نیز در بازدید خود از از سد پارسیان وعده آغاز به کار مجدد و رسیدن به بهره‌برداری را داد و در این باره به خبرنگاران گفت: پس از بازدید از سد پارسیان در این شهرستان مقرر شد با پیگیری های نماینده مجلس و قول مساعدی که از رییس جمهور و وزیر نیرو گرفته‌ایم، به زودی شاهد تکمیل و به بهره برداری رسیدن این سد پس از ۲۸ سال باشیم.

فرماندار ممسنی نیز در آخرین نشست خود با اصحاب رسانه‌ها از بهانه‌های مطرح شده در این باب گلایه کرد و اظهار داشت: سد پارسیان و بهره‌مندی از آب این سد حق مردم فارس و ممسنی و رستم است.

عبدالکریم انصاری گفت: عده‌ای ادامه دار نشدن عملیات ساخت سد پارسیان را به سد چمشیر و مشترک بودن منابع آبی نسبت می‌دهند و ما نیز بدون واهمه از حق مردم دفاع می‌کنیم و تا روشن شدن تکلیف سد پارسیان اجازه بهره‌وری دیگران از آب رودخانه فهلیان که حق کشاورزان ممسنی و رستم است و در سختی به سر می‌برند را نمی‌دهیم.

 بدون تعارف

شفافیت موضوعی است که بسیاری از رسانه‌ها از کم‌رنگ بودن آن گلایه‌مندند، اما در این پروژه ملی و خاص، انتظار ما از مسؤولان وزارت‌خانه و نمایندگان مجلس و مجموعه استانداری فارس و ارائه پاسخ شفاف و توضیح کافی و اقناع کننده در پاسخ‌به چراهایی که در این باره وجود دارد فقط پاسخ به یک سؤال است: وقتی در گفتگوها خبر از بازگشت حقآبه استان در سد پارسیان مطرح می‌شود، پس دلیل تعلل چیست؟

اگر دلیل عدم پیشرفت سد پارسیان، احداث سد چم‌شیر است باید بگوییم که با توجه به مستندات موجود، مطالعات ابتدایی سدها همزمان آغاز شد و احتمال بروز چنین مشکلاتی نیز به گفته ابراهیم شاه‌قاسمی از ابتدا مطرح شد و چرا در ۱۰ سال گذشته تدبیر لازم و جامعی اندیشیده نشد؟ و الآن و در زمانی که کشاورزان و ساکنان غرب فارس در برخی نقاط مشکل آب شرب نیز دارند تکلیف چیست؟ حقآبه فارس و ممسنی و رستم از سد چمشیر چقدر است؟

آیا پروژه سد و نیروگاه پارسیان در دستور کار است یا یک سد آبی‌خاکی؟

آیا شرکت آب و نیرو با مدیریت رضازاده، مجری طرح و استاندار اسبق فارس همچنان مصمم به اجرای این پروژه به عنوان یک ناجی زیست محیطی برای استان فارس و جنوب کشور می‌باشد؟

سد و نیروگاه پارسیان در فاصله ۵۰ کیلومتری شهرستان ممسنی و ۱۲۰ کیلومتری شهر شیراز در استان فارس بر روی رودخانه فهلیان از سرشاخه‌های رودخانه زهره واقع شده است. این سد که از نوع سنگریزه‌ای با هسته رسی است، پس از ساخت با ارتفاع۱۴۰ متر دارای مخزنی به حجم ۶۲۵ میلیون متر مکعب و نیروگاهی به ظرفیت ۴۰ مگاوات خواهد بود.

در یکی از کانال های اول فارس عضو شوید 

 کانال اول فارس  ایتا 

 کانال اول فارس سروش

کانال  اول فارس روبیکا

 کانال   اول فارس بله 

کانال  اول فارس واتساپ

 کانال  اول فارس تلگرام